نيشابور پايتخت نخست‌ِ خراسان بود كه در پرتو حكومت طاهريان آباد شد. دردوره سامانيان، سپهسالاران ساماني در نيشابور اقامت داشتند واز اين رهگذر ونيزنزديكي آن به سرزمين‌هاي اصلي اسلام، بر آبادي آن شهر افزوده شد. دو كتاب‌حديثي مهم اهل سنت يكي از محمد بن اسماعيل بخاري (م 257) است و دومي ازمسلم بن حجاج نيشابوري (م 262).
افزون بر آن، كتاب پر ارج المستدرك علي‌الصحيحَيْن كه در تكميل دو كتاب‌ِ بالاست، از حاكم نيشابوري (م 405) است.بدين‌ترتيب دانش حديث وعالمان مُحدّث در اين خطه، از جايگاه بلندي‌برخورداربوده‌اند؛ گرچه بيش‌تر اينان، كتاب‌هاي حديثي خود را در بغداد فراهم‌آورده‌اند.
از خطه نيشابور، عالماني برخاستند كه گاه مذهب آنها تا قرن‌ها نفوذ خود را درشهرهاي