تقويمى بر يكسان نخواهد بود چنانكه در درس ياد شده دانسته شده است . حضيض مقابل اوج است و چون اوج و حضيض دو نقطه متقابل اند تقويم اوج كه استخراج شده است تقويم حضيض نيز دانسته خواهد شد زيرا كه نقطه مقابل اوج در برج هفتم از موضع اوج بهمان درجه و دقيقه خواهد بود . و چون غرض ما اكنون فقط آگاهى به هيئت مجسمه افلاك كواكب است درباره فلك مجسم شمس به همين قدر اكتفاء مى كنيم و پس از بيان افلاك مجسمه ساير سيارات دوباره به بيان مسائل ديگر هر يك مى پردازيم . و چون هيوى را تصوير مدارات كفايت است لذا در ممثل و خارج مركز شمس به دو مدار منطقة ممثل و خارج مركز اكتفا ميشود بدين صورت شكل سى ام ( ش 30 ) . و از هيئت و صورت خارج مركز شمس نسبت بزمين دانسته ميشود كه مدار شمس نسبت بزمين مشابه بيضى مى باشد فتبصر .
به هيئت فلك مجسم شمس و نيز فلك غير مجسم آن آشنا شده ايم و بدين آشنائى به هيئت افلاك ديگر سيارات زود آگاهى مى يابيم و بعنوان مدخل و مقدمه بحث عرض مى كنيم : اگر در دشتى كوير بوده باشيم و كسى از دور بر خط مستقيم در محاذات ما بسوى ما بيايد و يا از ما دور شود مدتى آن شخص سائر متحرك را كان ثابت و ساكن مى بينيم . مثلا در شكل 31 ناظر در نقطه ا ايستاده باشد و سائر خط ب ح را سير كند يا از ب به ح و يا بالعكس اما اگر سائر بجهت يمين يا يسار ناظر قطع طريق كند ناظر بزودى مى يابد كه آنشخص در حركت است . مثلا ناظر در همان نقطه ايستاده باشد و آن شخص سائر خط ب ح كه به تعبير رائج افقى بوده باشد كه ب بسمت يمين ناظر و ح بسمت يسار وى بوده باشد چنان كه در شكل 32 . حال اگر آن شخص سائر از دور بر محيط دائره اى سير كند و دور زند و ناظر در همان نقطه ا از دور او را بنگرد حركت او را در دو قوس ميان ب ح فوقانى كه جهت شمال در شكل سى و سوم ( ش 33 ) و مقابل آن قوس تحتانى كه جهت جنوب است بزودى مى يابد و او را در حركت سريع مى بيند بخلاف دو قوس ميان ح ب جهت انسى صحيفه كه جهت مشرق شكل 33 است