در اين درس درج مى كنيم تا وقت طريق تحصيل و بيان تفصيل اين امور فرا رسد ( ش 8 ) :
در اين لوح چهارخانه مربع وسط اوتاد اربعه اند . و عدد هر خانه را در يك گوشه آن به ارقام ابجدى نوشته ايم . پس ( ا ) كه وتد اول يعنى بيت طالع است طالع وقت ( نائب ) است يعنى حوت دوازده درجه كه ارقام بروج بيوت را در وسط هر بيت نگاشته ايم . آنگاه در بيت طالع مى بينى كه عطارد و قمر و زحل اجتماع كردهاند :
دكح ركا ل بح . سابع طالع سنبله دوازده درجه است ( ه يب ) و عاشر آن قوس هجده درجه و رابع آن جوزاء هجده درجه . مريخ با شمس در خانه دوم اند . مشترى در خانه چهارم است و زهره در دوازدهم . از طالع تا خانه دوازدهم به ترتيب دوازده برج يعنى دوره منطقة البروج و كواكب واقع در بروج قرار گرفته اند و اين ميزان صحت عمل است .
از آنچه در تعريف دائره نصف النهار و پيرامون آن گفته ايم وجه تسميه اين دائره به دائره نصف النهار دانسته شده است . و خلاصه آن اين كه : دائره نصف النهار را بدين سبب دائره نصف النهار گويند كه چون مركز جرم شمس مثلا به حركت اولى در فوق الارض با او موافات كند يعنى بدو رسد زمان روز به تقريب نصف شود و به بيان ديگر قوس نهار شمس در آن هنگام به تقريب نصف شود . و چون در تحت الارض با او موافات كند زمان شب يا قوس ليل كوكب به تقريب نصف شود . و غايت ارتفاع شمس هر روز هنگام موافات شمس به دائره نصف النهار در فوق افق است و غايت انحطاط آن در هر دوره به حركت كل هنگام موافات شمس بدان در تحت افق است .
مؤلف تبصره ( التبصرة فى علم الهيأة و منتهى الادراك فى تقاسيم الافلاك دو تصنيف بسيار گرانقدر و دو اثر ارزشمند محمد بن احمد حسينى خرقى متوفى 533 ه مى باشند كشف الظنون ج 2 ص 1852 ) گويد : ([ و سميت هذه الدائرة دائرة نصف النهار لان الشمس اذا وافتها بحركة الكل فوق الارض انتصف زمان النهار و اذا وافتها من تحت الارض انتصف زمان الليل . و غاية ارتفاع الشمس فى كل يوم يكون عند انتهائها الى مسامتة هذه الدائرة