اگر به مبدء رسيده باشد طول هر دو موضع متساوى باشد و اگر متقدم است بقدر ساعات و دقائق تقدم طول شرقى باشد و اگر متأخر است بقدر همان تأخر طول غربى بود]). ( ص 80 زيج بهادرى - ط 1 هند )
يك جفت آلت ساعت فقط براى حفظ حركت است از نصف النهار شهرى كه آن را اصل قرار داده اند - چنان كه فرمود قبل از آن كه حركتش بند شود آلت دوم را . . . - كه براى همان حفظ حركت از نظر نصف النهار شهرى يعنى مبدأى كه اصل قرار داده اند مى باشد . لذا اگر آلت ساعتى باشد كه كوك او براى يك هفته يا يكماه و خلاصه اين كه به مقدار زمان بين الطولين كفايت باشد همان يك آلت ساعت كافى است و احتياج به دو آلت ساعت نيست . سه طريق ياد شده در دانستن اطوال بلاد در انكشاف دهم حرز چهارم خزينه پنجم جامع بهادرى نيز آمده است ( ص 675 - ط 1 هند ) . و چنان كه در پيش اشاره كرده ايم باب اول مقاله پنجم قانون مسعودى ( ج 2 - ص 507 - ط 1 هند ) در تحصيل اطوال بلاد از كسوفات - يعنى از انخسافات قمر - است . و چند باب بعد آن نيز در تحصيل اطوال بلاد است كه مبتنى بر قواعد رياضى است و بايد در دروس آينده عنوان شود .
در عصر ما با اختراع آلات رسانه اى از قبيل راديو و تلويزيون و تلفن و بى سيم و مانند آنها تحصيل اطوال بلاد بسيار آسان شده است زيرا كه با اطلاع يافتن از وقت مشخص هر نقطه اى از كره ارض فاصله طولى جغرافيائى آن با نقطه ديگر دانسته مى شود . اگر آن دو نقطه مفروض با اتفاق در جهت مثلا " وقت مشخص هر دو يكى است وقت هر دو نقطه اول ظهر است معلوم مى شود كه هر دو نقطه در تحت يك دائره نصف النهار واقع اند و در طول متحدند تفصيل آن در درس 43 گفته آمد و در صورت اختلاف وقت نيز اختلاف طول بين آنها بدانچه تقديم داشته ايم معلوم مى گردد به نقل دنباله عبارت زيج بهادرى برگرديم : صاحب زيج بهادرى پس از طريق سوم ياد شده گويد : ([ پوشيده نماند كه قدماء آنچه در كتب و زيجات خود اطوال و عروض بلاد ضبط كرده اند اكثر متفق اند و بعض مختلف . و تحقيق حق موقوف بر وصول تا آن بلاد و رصد طول و عرض است . و در اين زيج ( زيج بهادرى ) اطوال و عروض اختلافى را حتى الوسع به ضم اقوال و روايات تصحيح نموده ثبت كرده شد . و بلاد و امصار چند كه مؤلف را در آنجا گذار افتاد به تحقيق خود ادراك اطوال و عروض آن نمود و براى امتياز بر اين بلاد حرف قاف([ ق])كه علامت تحقيق است نوشتهشد . و مبدء عرض بدستور قدماء از خط استواء گرفته شد و مبدء طول از موضع رصد بلده صاحب گنج كه عرض شمالى آن - كد ( جه ) مح ( قه ) - است و طولش از جزائر خالدات قك ( جه ) ما ( قه ) و از گنگ دژ نط ( جه ) نط ( قه ) است گردانيده شد . و درجات طولى را