گوييم : 5 و 2 هفت و 1 هشت و 8 شانزده ( يعنى ه بعلاوه ب بعلاوه 1 بعلاوه ح ) به ششش ده بر يك (در مرتبه آحاد ) 1 و 4 پنج و 5 ده ( 10 بعلاوه م بعلاوه ن ) به صفرش ده بر يك ( در مرتبه عشرات ) 906 1 و 7 هشت و 1 نه ( 100 بعلاوه ذ بعلاوه ق ) ( در مرتبه مئات ) به عنوان تنوع در بحث و محض تذكر به نحو استطراد عرض ميشود كه حق سبحانه در سوره شعراء تكذيب اصحاب ايكه و نصيحت حضرت شعيب پيغمبر عليه السلامآنانرا و سرانجام تمرد آنان و هلاكشان در يوم ظله را وحى فرموده است كه : كذب اصحاب لئكة المرسلين اذا قال لهم شعيب الا تتقون الى قوله تعالى شانه : فكذبوه فاخذهم عذاب يوم الظلة انه كان عذاب يوم عظيم ( 177 190 ) فيروز آبادى در قاموس وصفى پورى در منتهى الارب كه ترجمه همان قاموس است در لغت بجد آورده اند كه : ابجد هوز حطى كلمن سعفص قرشت ايشان شش تن از پادشاهان مدين بودند و مهمتر ايشان كلمن بود و ايشان كتابت عربيت را بر عدد حروف اسماى خودها وضع كرده اند و همه به روز ظله در عهد شعيب عليه السلام هلاك گرديدند و در مرثيه آنها دختر كلمن گفته است :
كلمن هدم ركنى هلكه وسط المحلة سيد القوم أتاه ال حتف نارا وسط ظلة جعلت نار عليهم دارهم كالمضمحله و لكن در آخر مجلد اول بحار الانوار ( ص 167 ط 1 ) بابى در غرائب علوم از تفسير ابجد و حروف معجم است كه از معانى الاخبار و امالى و توحيد و خصال صدوق و چند روايت در تفسير ابجد و حروف معجم نقل كرده است . و نيز در صحف علم حروف و علم اوفاق و تكسيرات و ديگر شعب ارثماطيقى روايات و حكاياتى در دائره ابجدى و حروف آن دارند كه اگر توفيق درس و بحث آن مطالب و مسائل را يافتيم تقرير و تحرير مى نماييم . اكنون در بيان نقشه ( ش 19 ) ياد شده گوييم : الف خط وسط كه ازى تا قف است در هر دو صورت نقشه دائره استواى ارضى گرداگرد زمين است كه به حسب تسطيح مانند يك خط مستقيم درآمده است .
ب ازى تا قف به اقسام متساوى ده درجه تقسيم شده است كه مقدار قوسهاى طول بلاد و طول نقاط تمام سطح كره ارض را حائز است يعنى طول بلاد و ديگر نقاط كره ارض بدانها تقدير مى شود . ح طول بلاد و نقاط از قف كه صد و هشتاد درجه يعنى نصف دور است تجاوز نكرده است . د از سر هر ده درجه يك دائره نصف النهار كشيده است كه از دو طرف به دو قطب شمال و جنوب مى گذرند و بر گرداگرد كره ترسيم مى شوند يعنى چون دو صورت تصوير نقشه به هيئت كره مستدير درآيد هر يك از دو نيمه دائره نصف النهار با ديگرى يك دائره نصف النهار كامل را تشكيل مى دهند . ه