دروس هیئت و دیگر رشته های ریاضی نسخه متنی

. و بسيارى از ارقام مفرد را چنين نويسنده مثلا فه قه صه ضه يعنى 80 100 90 800 كه دنباله آنها ملفوظ نمى شود و اگر بايد ملفوظ شود كه ه هوز خوانده شود بايد چنين نوشت : فه قه صه ضه يعنى 85 105 95 805 . و به همين منوال در ارقام مركبه مثلا فنه يعنى 150 و فنه يعنى 155 و شنه يعنى سيصد و پنجاه و شنه يعنى 355 و على هذا القياس . و ز را نقطه نگذارند مگر در صورت بيم از اشتباه بر روى آن نقطه ياعلامت ديگر گذارند و بر روى ر مهمله اين علامت گذارند پس ر 7 است و ر 200 . و ك مفرد را به هيئت كاف كوفى نويسنده بدين صورت . بنابر اين ارقام مفرد حروف جمل ابجدى را چنين نگارند : ا ب ح ده و رح طى ك ل م ن سه عه فه صه قه ر شه ت ث خ ذ ضه ظه غه . و چه بسا كه ارقام مفرد را ساده يعنى بدون دنباله نويسند : س ع ف الخ . اعداد ارقام حروف جمل را در غير علم هيات و نجوم و ديگر شعب رياضيات به خصوص در ماده تاريخ بسيار بكار مى برند مثلا :

عمر نبى سح نبوش تش كح مدينه بدى به مكه بد مح يعنى مدت عمر پيغمبر خاتم صلى الله عليه و آله و سلم 63 سال بوده است و مدت نبوتش 23 سال كه 13 سال آنرا در مكه مكرمه بسر برده است و 10 سال آن را در مدينه طيبه . وقتى سفيرى از طرف سلطان روم بر شاه تهماسب صفوى وارد شد . عالم جليل شيخ على بن عبدالعالى معروف به محقق كركى در آن مجلس حاضر بود سفير از راه تعرض و فتح باب جدل گفت : يا شيخ ماده تاريخ اختراع اين مذهب شما كلمه([ مذهب نا حق])] 906 است يعنى مذهب باطل كه كلمه([ نا])در زبان فارسى حرف نفى است و اين اشاره به تاريخ آغاز سلطنت صفويه مى باشد شيخ بالبديهة و بدون تامل گفت : بلى همين جمله ماده تاريخ رواج مذهب ما است ما عرب هستيم و اين جمله هم عربى است ([ مذهبنا حق])يعنى مذهب ما حق است و لفظ([ نا])در زبان عرب ضمير جمع متكلم و به معنى ما مى باشد ( ريحانة الادب مرحوم مدرس تبريزى ج 5 ص 246 در ترجمان محقق كركى ) .

تبصره

چون بخواهيم حروف جمل را در جمله اى حساب كنيم اول ارقام آحاد آن را جمع مى كنيم و پس از آن عشرات را به تنزل به آحاد و سپس مئات را نيز به تنزل به آحاد جمع مى كنيم و آحاد را در مرتبه آحاد و عشرات را در مرتبه عشرات و مئات را در مرتبه مئات مى نگاريم و على هذا القياس . مثلا در همين جمله([ مذهبنا حق])