لطفا منتظر باشید ...
درس 87 : تحصيل سمت قبله از دائره هنديه
اما طريق تحصيل سمت قبله از دائره هنديه : چون خط نصف النهار و خط اعتدال مطابق دستور ياد شده استخراج گرديد لا محاله دائره به اين دو خط به چهار قسم متساوى تقسيم مى گردد پس هر ربع را به نود جزء متساوى قسمت مى كنيم آنگاه طول و عرض موضع را نسبت به طول و عرض مكه در نظر مى گيريم و مبدأ طول را از گرنويچ مثلا محسوب مى داريم و به بيان ذيل عمل مى كنيم :أ - هرگاه بلد و مكه باهم در طول مساوى باشند به اين معنى كه در سطح يك دائره نصف نهار واقع شوند در اين صورت اگر بلد شمالى است و عرض او بيشتر ازعرض مكه است نقطه جنوب دائره هنديه نقطه سمت قبله بلد است . و گرنه نقطه شمال دائره نقطه سمت قبله است خواه بلد شمالى باشد و عرض او كمتر از عرض مكه و خواه عديم العرض باشد و خواه جنوبى باشد و عرض آن كمتر از عرض مكه و يا مساوى عرض مكه و يا بيشتر از عرض مكه بر همه اين تقادير نقطه شمال دائره نقطه سمت قبله بلد است و خط زوال خط سمت قبله است .
تبصره
دستور مذكور در آن نصف دور كره كه مكه بين قطبين شمالى و جنوبى واقع است جارى است اما آن نصف دور ديگر كه موضع مقاطر مكه بين قطبين مذكورين قرار مى گيرد اختصاص به دستورى كه مابين الطولين صد و هشتاد درجه است دارد چنان كه در درسهاى آينده خواهد آمد .ب - هرگاه بلد شمالى باشد و هر يك از عرض و طول شرقى آن زائد بر طول و عرض مكه باشد لاجرم مكه در جانب جنوبى غربى بلد قرار دارد در اين صورت از نقطه جنوب دائره كه محل تقاطع يك طرف خط نصف النهار با دائره هنديه است به قدر درجات و دقائق تفاوت مابين الطولين يعنى طول مكه و بلد
