درس 71 : مسائلى رياضى و هيوى - دروس هیئت و دیگر رشته های ریاضی نسخه متنی

اینجــــا یک کتابخانه دیجیتالی است

با بیش از 100000 منبع الکترونیکی رایگان به زبان فارسی ، عربی و انگلیسی

دروس هیئت و دیگر رشته های ریاضی - نسخه متنی

حسن حسن زاده آملی

| نمايش فراداده ، افزودن یک نقد و بررسی
افزودن به کتابخانه شخصی
ارسال به دوستان
جستجو در متن کتاب
بیشتر
تنظیمات قلم

فونت

اندازه قلم

+ - پیش فرض

حالت نمایش

روز نیمروز شب
جستجو در لغت نامه
بیشتر
لیست موضوعات
توضیحات
افزودن یادداشت جدید

داد و لكن مع ذلك ابن هشام در سيره گويد : سألت غير واحد من اهل العلم بالشعر عن هذا الرجز :

لا يستوى من يعمر المساجدا و من يبيت راكعا و ساجدا الخ فقالوا بلغنا أن على بن ابى طالب ارتجز به فلا يدرى اهو قائله ام غيره . ( ص 497ج 1 ط مصر ) اين رجز در حرف دال ديوان مسطور است . علاوه بر آنچه گفته ايم اين كه سياق اشعار ديوان نسبت به خطب و رسائل و حكم نهج البلاغه نمودى ندارد تا بدانحضرت اسناد داده شود . نگارنده بسيارى از گويندگان اشعار ديوان را با ذكر ماخذ در مجلد اول تكملة منهاج البراعة في شرح نهج البلاغه از ص 306 تا ص 313 و در مجلد سوم آن از ص 62 تا 65 ط 1 و همچنين جامع اشعار ديوان را در موضع ياد شده مجلد اول آورده است . كيف كان درباره دو بيت مورد بحث اعنى وولو الخ صواب آنست كه فرهاد ميرزا در كنز الحساب در شرح خلاصة الحساب گفته است كه از شيخ بهائى است و ليكن در اصل نسخه نيست . ( ص 27 ط 1 چاپ سنگى )

درس 71 : مسائلى رياضى و هيوى

اين درس بدنباله درس پيش در چند مطلب ديگر است :

مطلب ششم

اين كه در تبصره درس شصت و هفتم در عمل تعديل بين السطرين گفته ايم كه در جداول زيجات بحسب عروض بلاد يك يك درجه مضبوط است و اگر بازاى دقائق و ديگر كسور خواسته باشيم بايد بعمل تعديل بين السطرين آنرا بدست آوريم و بدستورى كه گفته آمد از قاعده اربعه متناسبه تعديل بين السطرين انجام مى شود تا مقدار مطلوب عرض مفروض معلوم گردد . اكنون در اين مطلب هدف اين است كه شايد توهمى پيش آيد و گفته شود به همين دستور با دانستن مقدار تعديل النهار عرض دو درجه هر چند بتفاوت بسيار باشند ميتوان تعديلات همه عروض را بدست آورد . مثلا اگر تعديل النهار دو عرض پنج درجه و سى درجه را تحصيل كرده ايم هرگاه تعديل نهار عرض نه درجه و يا سى و پنج درجه را بخواهيم تفاضل تعديل بين دو عرض معلوم را مى گيريم و بقاعده ياد شده تعديل نهار مطلوب را معلوم مى كنيم . و لكن توهمى نادرست است ازيرا كه دانسته ايم مدارات عرضى ارض همه دوائر صغارند كه موازى دائرة استواى ارضى و محاذى مدارات يومى سماوى اند كه اين مدارات نيز موازى دائرة استواى سماوى اعنى معدل النهارند و در درس 66 و غير آن دانسته ايم كه تساوى قوسها بحسب درجه غير از تساوى آنها بحسب مسافت است . حالا گوييم آفاقى كه از خط استواء تا قطب در سطح يكدائره نصف النهار واقع بوده باشند همه در طول متحد و در عرض مختلف اند و از خط استواء تا قطب مدارات عرض بتدريج كوچك مى شود تا به قطب كه يك نقطه مى گردد و جميع دوائر نصف النهار منتهى به اين يك نقطه مى شود لاجرم نسبت مذكور ثابت نيست بخصوص كه در تذنيب درس 46 اشاره كرده ايم كه

/ 526