هر گاه دو دائره عظيمه كره اى در يك سطح نباشند يكديگر را در دو نقطه به تناصف تقاطع كنند . يعنى هر يك از اين دو منطقه بر آن دو نقطه به دو نيمه شود و از هر نقطه تقاطع چهار زاويه پديد آيد . پس اگر در اين صورت سطح يك دائره بر سطح دائره ديگر قائمه باشد هر يك از آن زوايا قائمه بود كه قوس مقدر آن ربع دور يعنى نود درجه بود و اگر قائمه نباشد تقاطع ايشان بر زواياى حاده و منفرجه باشد . قوس مقدار زاويه حاده كمتر از ربع و منفرجه بيشتر از آن بود . حال بدان كه دائره منطقه البروج از سطح معدل النهار مايل است كه نه در سطح دائره معدل النهار است و نه قائم بر آن لاجرم با وى به تناصف بر زواياى حاده و منفرجه تقاطع كند . و محور اين حركت با محور معدل النهار بر مركز عالم متقاطع شود هم بر زواياى حاده و منفرجه . چون تقاطع ياد شده به تناصف است پس آن دو نقطه تقاطع دو نقطه متقابل و متقاطر خواهند بود و هر نيمه محيط عظيمه نصف دور يعنى 180 درجه . و از فلك بروج يك نيمه در جانب شمال معدل النهار باشد و يك نيمه در جانب جنوب آن . و چون منطقة البروج دائره شمسيه است كه مدار شمس در سطح آنست ناچار مدار شمس با دائره معدل النهار در همان دو نقطه تقاطع كند و نسبت او با معدل چنانست كه دائره منطقة البروج با وى . هر نقطه اى كه در دو طرف منطقة البروج بر كره فرض كنند مدار آن كه بسبب حركت ثانيه رسم مى شود دائره صغيره اى متوازى با دائره منطقة البروج بود و اين مدارات را مدارات عرضى گويند به بيانى كه گفته آيد . وزان مدارات عرضىبه منطقة البروج وزان مدارات ميول يعنى مدارات يومى به معدل النهار است . حركت فلكى اگر از مغرب به مشرق بوده باشد آن را حركت به توالى گويند و عكس آن را كه حركت از مشرق به مغرب است حركت به خلاف توالى گويند چنان كه در درس بعد دانسته خواهد شد . و اين اصطلاح كه حركت به توالى و خلاف توالى است در اين فن بسيار رائج است .
درس 7 : نقطه اعتدال ربيعى و خريفى
چون دائره منطقة البروج با معدل النهار تقاطع مى كند هميشه نيمى از آن در شمال معدل النهار بود و نيم ديگر در جنوب آن . و چون شمس در سطح منطقة البروج است يعنى دائما ملازم اين منطقه است و از آن تجاوز نمى كند مدار وى نيز نيمى شمالى و نيمى جنوبى بود . و در واقع هر دو يك دائره اند كه همان دائره شمسيه است . و چون شمس به حركت خاصه خود از آن نقطه تقاطعى گذرد كه در شمال معدل النهار افتد آن نقطه را نقطه اعتدال ربيعى و راس الحمل خوانند كه اول حمل يعنى اول بهار است كه اول فروردين است . و آن نقطه
لطفا منتظر باشید ...
