لطفا منتظر باشید ...
درس 29 : دائره وسط سماء رؤيت يا دائره عرض اقليم رؤيت
در علم هيأت از هشت اقليم بحث مى شود : هفت اقليم زمينى و يك اقليم آسمانى . در صحف عرفانى نيز از هشت اقليم سخن بميان مى آيد : هفت اقليم ارضى و يك اقليم فوق طبيعت و وراى آن كه آنرا عالم مثال منفصل نيز مى گويند . هر دو فريق در هفت اقليم ارضى اتفاق دارند و آن عبارت است از تقسيم كره ارض به نحوى خاص به هفت قسمت و تسميت هر قسم به اقليم كه به تفصيل درس آن در پيش است . اين هفت اقليم در السنه ارباب قلم به نظم و نثر بسيار است بلكه در محاورات روزانه مردم نيز دائر و سائر است . شيخ سعدى در گلستان گويد :نيم نانى گر خورد مرد خداى بذل درويشان كند نيم دگر هفت اقليم ار بگيرد پادشاه همچنان در بند اقليم دگر برخى از مؤلفات به نام([ هفت اقليم])است مانند هفت اقليم امين احمد رازى ( 1010 ه ) كه در آن بقلم شيوا و رسا حسن صنعت شگفت در تراجم رجال و اماكن بكار برده است . اما بحث از اقليم هشتم به اصطلاح عارف از موضوع رساله خارج است و ما محض مزيد بصيرت عنوان كرده ايم و بدين معنى در دفتر دل ثبت است كه :بلى يابى دلى را كاندر آغاز خداوندش نموده دفتر راز بسى افراد امى بى تعلم گذشته از سر اقليم هشتم اما اقليم هشتم به اصطلاح علم هيات كه اين درس در بحث آنست فلك ثوابت است كه آنرا فلك البروج نيز گويند و بسبب زينت يافتن آن به كثرت كواكب نخستين بار مرئى انسان ميگردد لذا آنرا اقليم رؤيت و سماء رؤيت هم مى نامند . قوله علت كلمته : و لقد زينا السماء الدنيا بمصابيح ( الملك 6 ) . و قوله تعالى شانه : انا زينا السماء الدنيا بزينة الكواكب ( الصافات 7 ) . و قوله عز من قائل : و لقد جعلنا فى السماء بروجا و ريناها للناضرين ( الحجر 7 ) .و قوله سبحانه : افلم ينظروا الى السماء فوقهم كيف بنيناها و زيناها و مالها من فروج ( ق 7 ) . چون اقليم رؤيت و سماء رؤيت دانسته آمد در تعريف دائره عرض اقليم رؤيت و عرض آن گوييم : وزان دائره وسط سماء رؤيت كه همان دائره عرض اقليم رؤيت است با دائره منطقة البروج وزان دائره نصف النهار با دائره معدل النهار است : چنانكه دائره نصف النهار به دو قطب افق و دو قطب معدل النهار مى گذرد و عمود بر دائره معدل النهار مى گردد اين دائره عرض اقليم رؤيت به دو قطب افق و دو قطب منطقة البروج مى گذرد و عمود بر دائره منطقة البروج مى گردد . و چنانكه اقصر قوسى از دائره نصف النهار ميان سمت راس و دائره معدل النهار قوس عرض بلد است بنابر تشبيه با همين قوس عرض بلد اقصر
