دانسته ايم كه در آفاق عديم العرض و در آفاقى كه عرض آنها كمتر از ميل كلى است شمس در هر دوره به حركت توالى - يعنى هر دوره سال شمسى - دو روز در وقت رسيدنش به دائره نصف النهار آن آفاق به سمت رأس اهل آن آفاق مى رسد لذاشاخص ظل مستوى را در آن وقت سايه نبود . و در آفاقى كه عرض آنها بقدر ميل كلى است شمس در هر دوره ياد شده يكبار به سمت رأس اهل آن آفاق مى رسد كه نيز سايه شاخص معدوم مى گردد . اكنون در اين درس هدف ما اين است كه آن يك روز و دو روز در دور سال شمسى به حسب آفاق ياد شده بطور مشخص معلوم مى شود . حمد مر دادار دوسرا كردگار عالم و آدم را كه ما را در راه وصول كمال و ادراك علمى گرامى در حدى مدد عطا كرد كه هر كدام ما حل مسائلى را در امور و احوال دوائر و اكر كما هى در عهده دارد و حال كه دروسى معدود معلوم او آمد و گامى در وادى موسع علم مهم اكر و دوائر طى كرد . آرى اگر آدمى در راه وصول كمال كاهلى و معطلى را رها كرد و سعى و سرگرمى در عمل را دل داد مسلما مددهاى و راى عالم ماده درهاى علوم الهى را كما هى در سوى او و روى او دارد كه هر كس در حد سعى و عملى كه إعمال كرد سرورى و سالارى