درس 84 : تحصيل سمت قبله - دروس هیئت و دیگر رشته های ریاضی نسخه متنی

اینجــــا یک کتابخانه دیجیتالی است

با بیش از 100000 منبع الکترونیکی رایگان به زبان فارسی ، عربی و انگلیسی

دروس هیئت و دیگر رشته های ریاضی - نسخه متنی

حسن حسن زاده آملی

| نمايش فراداده ، افزودن یک نقد و بررسی
افزودن به کتابخانه شخصی
ارسال به دوستان
جستجو در متن کتاب
بیشتر
تنظیمات قلم

فونت

اندازه قلم

+ - پیش فرض

حالت نمایش

روز نیمروز شب
جستجو در لغت نامه
بیشتر
لیست موضوعات
توضیحات
افزودن یادداشت جدید

درست نگردد ) . جملة الأمر ( يعنى ضابط ) اين كه اگر بلد عرض آن از ميل كلى ناقص يا عديم العرض است يعنى استوائى است شمس در هر دوره ( سال شمسى ) دو بار به سمت رأس اهل آن مى رسد و سايه معدوم مى گردد و آن دو روز غير از دو نقطه انقلاب صيفى و شتوى مى باشد ( رأس السرطان و رأس الجدى ) مكه وظائف و يمامه و نجران و صنعاء و زبيد و حضرموت و غيرها ( كه در اين حد عرض و عديم العرض واقع اند ) از اين قبيل اند هر چند كه اوقات مسامته شمس رؤوس اهل آن بلاد را به حسب اختلاف عروض بلاد مختلف است . و اگر عرض بلد مساوى با ميل كلى است شمس در هر دوره ( سال شمسى ) يكبار در منقلب شمالى ( رأس سرطان ) در جهت معموره ارض به سمت رأس مى رسد و ظل معدوم مى گردد و آن اطول ايام سنه است و مدينه رسول - صلى الله عليه و آله - نزديكترين بلاد بدان است پس اگر براى اين قسم بمدينه رسول مثال زده شود نيكو است زيرا كه عرض مدينه به چند دقيقه ( فلكى ) بيش از ميل اعظم است كه سايه محسوس و چشم گير نيست . و اگر عرض بلد از ميل كلى بيشتر است چون شام و عراق و همه بلاد شمالى خارج از آنها كه عرض آنها بيش از ميل كلى است هيچگاه ظل شمالى ( شاخص در نصف النهار ) معدوم نمى شود زيرا كه شمس به سمت رأس آنها نمى رسد پس علامت زوال آنها زيادت ظل شاخص است . در اين ضابط تدبر كن كه بر مقدمات دقيق ( علم هيئت ) مبتنى است . و استقم كما امرت و لا تتبع الهوى فيضلك عن سبيل الله .

درس 84 : تحصيل سمت قبله

دانسته ايم كه در آفاق عديم العرض و در آفاقى كه عرض آنها كمتر از ميل كلى است شمس در هر دوره به حركت توالى - يعنى هر دوره سال شمسى - دو روز در وقت رسيدنش به دائره نصف النهار آن آفاق به سمت رأس اهل آن آفاق مى رسد لذاشاخص ظل مستوى را در آن وقت سايه نبود . و در آفاقى كه عرض آنها بقدر ميل كلى است شمس در هر دوره ياد شده يكبار به سمت رأس اهل آن آفاق مى رسد كه نيز سايه شاخص معدوم مى گردد . اكنون در اين درس هدف ما اين است كه آن يك روز و دو روز در دور سال شمسى به حسب آفاق ياد شده بطور مشخص معلوم مى شود . حمد مر دادار دوسرا كردگار عالم و آدم را كه ما را در راه وصول كمال و ادراك علمى گرامى در حدى مدد عطا كرد كه هر كدام ما حل مسائلى را در امور و احوال دوائر و اكر كما هى در عهده دارد و حال كه دروسى معدود معلوم او آمد و گامى در وادى موسع علم مهم اكر و دوائر طى كرد . آرى اگر آدمى در راه وصول كمال كاهلى و معطلى را رها كرد و سعى و سرگرمى در عمل را دل داد مسلما مددهاى و راى عالم ماده درهاى علوم الهى را كما هى در سوى او و روى او دارد كه هر كس در حد سعى و عملى كه إعمال كرد سرورى و سالارى

/ 526