غرض اين كه در اين قسم از آفاق ذات ظلين كه عرض آن كمتر از ميل كلى است نقطه سمت الراس موضع رصد قوس مرصوده ياد شده نه در منتصف آن قوس است و نه در يكى از دو طرف آن و نه در خارج آن بلكه بر نفس آن قوس واقع مى شود پس ملاحظه كنند كه قريب تر بطرف شمالى اين قوس است يا بطرف جنوبى ؟ اگر متصل به طرف شمالى است عرض شمالى باشد و اگر متصل به طرف جنوبى است عرض جنوبى بود اما در هر دو صورت كمتر از ميل كلى باشد پس هر گاه قوسى را كه ميان سمت الراس و طرف اقرب قوس مذكور واقع است از ميل كلى بكاهند عرض بلد حاصل آيد . مثلا اگر ميان سمت الراس و طرف اقرب قوس مذكور 12 7 باشد عرض بلد 14 16 خواهد بود يا شمالى يا جنوبى ( 14 16 ] 12 7 - 26 23 ) .
درس 37 : تحصيل عرض بلد
اين درس تتمه درس قبل است و افتتاح آن در تحصيل عرض بلد قسم دوم آفاق ذات ظلين كه عرض آنها كمتر از ميل اعظم است به بيان ديگر ميباشد . قوله([ : اگر بلد ذات ظلين باشد ميل كلى را بر اصغرترين ارتفاعات كه جانب قطب خفى است بيفزايند تا تمام عرض بلد حاصل شود])بيان آن بهمان طريقه است كه در آفاق ذات ظل واحد گفته ايم و حاجت به تكرار نيست . قوله([ : يا آن كه تمام اصغرترين ارتفاعات را كه در جهت قطب ظاهر است از ميل كلى بكاهند عرض بلد فراهم آيد])بيان آن اين است كه در اين صورت اگر آفاق شمالى باشند معدل النهار در جانب جنوب از سمت راس است و منقلب صيفى در جانب شمال از سمت راس پس بعضى از قوس ميل كلى كه منطبق بر دائره نصف النهار است در جانب جنوب از سمت الراس باشد و ظاهر است كه آن بقدر عرض بلد است
لطفا منتظر باشید ...
