درس 103 : تكسير دائره و تحصيل نسبت قطر به محيط آن - دروس هیئت و دیگر رشته های ریاضی نسخه متنی

كنى و ربع را چنان قرار مى دهى كه شعاع شمس يا شعاع بصر از دو سوراخ لبنتين بگذرد در آنگاه نخ شاقول بر هر جزئى از اجزاء ربع افتاده است از ابتداى جانب يسار ربع تا بدانجا كه خيط شاقول آويخته است قوس ارتفاع بود .

( شكل شماره 98 )

درس 103 : تكسير دائره و تحصيل نسبت قطر به محيط آن

به ربع مدرج و تحصيل قوس ارتفاع آگاهى يافته ايم بيان آلات بسيار ديگر و نحوه استفاده از آنها در بعد گفته آيد . ربع مدرج منتهى به ربع مجيب مى شود . ربع مجيب به همين صورت ربع مدرج است با اضافه رسم چند خط ديگر كه در بعد دانسته مى شود . و در حقيقت تحصيل قوس ارتفاع يكى از كارهاى ربع مجيب است بلكه آنچه از اسطرلاب استفاده مى شود از ربع مجيب استفاده توان كرد . و همه اين مسائل مبتنى بر علم شريف تسطيح و براهين قويم هندسى است كه كم كم داريم بدانها نزديك مى شويم . و ديگر اين كه مبحث دائره هنديه منتهى به([ ساعت آفتابى])شده است كه بعضى از مطالب ابتدائى آن گفته آمده است . در ساعتهاى خورشيدى و طرق ترسيم آنها مطالبى بسيار شگفت و شيرين به براهين استوار هندسى در پيش داريم . در همه اين امور ياد شده كتب و رسائل و شروح بسيارى نوشته شده است .

قانون مسعودى و التفهيم و رسائل رياضى و ديگر كتب ابوريحان بيرونى و رسائل رياضى امير ابونصر بن عراق و كتب و رسائل ابن هيثم و كتب و رسائل خواجه طوسى و قانون ناصرى و الدرر التوفيقيه اسماعيل بيك مصطفى فلكى و مجسطى و شروح آن و جامع بهادرى و زيجات و شروح آنها و تذكره خواجه طوسى و شروح آن و علم الفلك كرلونلينو و تحفة الأفلاك مهديقلى هدايت و ازمنه و امكنه مرزوقى و رياض المختار احمد پاشا مختار و آنچه در اسطرلاب و ربع مجيب و آلات نجومى و شروح آنها نوشته شده است و صور عبدالرحمن صوفى و دهها كتب ديگر كه در اثناى دروس آينده معرفى مى كنيم از كتب اصيل در اين رشته هاى علوم اند كه در اين دروس تحرير مى شوند و نيز كتاب([ كاربرد علوم در قبله يابى])تأليف فاضل معاصر گرانقدر آقاى