لطفا منتظر باشید ...
تبصره
نقطه تقاطع مذكور را اختلاف وقوع است يعنى ممكن است كه در داخل دائره واقع شود و ممكن است كه بر محيط دائره واقع شود و ممكن است كه در خارج آن واقع شود چنانكه تصور وجوه آن بر بصير در فن پوشيده نيست .اگر در اين صورت دوم بلد عديم العرض باشد عرض مكه را به منزله تفاوت مابين العرضين محسوب بايد داشت پس چاره ياد شده عام است يعنى هم عديم العرض را شامل است و هم ذوالعرض را . مثال : ( ش 90 ) نيويورك عرض شمالى آن 40 درجه و 43 دقيقه و طول غربى آن از گرنويچ 74 درجه پس مابين الطولين 113 درجه و 50 دقيقه و مكه در جهت جنوب شرقى نيويورك واقع است . به قدر تفاوت بين العرضين كه 19 درجه و 18 دقيقه است از دو طرف خط اعتدال به سوى جنوب دائره خط عرضى رسم كرده ايم كه خط - ه ر - است . ( شكل شماره 90 ) و از - ش - بقدر مابين الطولين به سوى - ق - پيش رفته ايم تا به - س - رسيده ايم و همچنين از - ح - تا به - ع - رسيده ايم و - س ع - را به خط مستقيم وصل نموده ايم كه وتر قوس - س ق ع - و موازى خط زوال است و چون آنرا امتداد دهيم در بيرون دائره با خط عرضى در نقطه - ى - تقاطع مى كند و اين نقطه تقاطع نقطه سمت قبله نيويورك است و خط - ط ى - خط سمت قبله است . كلام ملامظفر را با ذكر امثله و تصرفات و زياداتى از خودمان براى توضيح مطلب نقل به معنى كرده ايم .درس 89 : تحصيل سمت قبله از دائره هنديه اگر بين الطولين 180 درجه باشد
هرگاه تفاوت بين طول مكه و طول موضع مفروض نصف دور باشد هر دو در سطح يك دائره نصف النهارند . و اين معنى اعنى تفاوت به نصف دور در آن نصف كره كه موضع مقاطر مكه بين قطب شمالى و جنوبى واقع مى شود متحقق است زيرا در نصف ديگر كه مكه مكرمه بين قطبين شمالى و جنوبى است هيچگاه تفاوت بين طولين به نصف دور نميرسد .أ - اگر موضع مفروض متقاطر با مكه است اسهل مواضع در امر قبله است كه فاينما تولوا فثم وجه الله در آنجا جارى است زيرا در تقدير ابعاد و مسافات مطلقا ملاك قلت مسافت است و حال اينكه در نقطه متقاطر از هر سوى تا مكه مكرمه نصف دور است
