درس 74 : دائره هنديه - دروس هیئت و دیگر رشته های ریاضی نسخه متنی

اینجــــا یک کتابخانه دیجیتالی است

با بیش از 100000 منبع الکترونیکی رایگان به زبان فارسی ، عربی و انگلیسی

دروس هیئت و دیگر رشته های ریاضی - نسخه متنی

حسن حسن زاده آملی

| نمايش فراداده ، افزودن یک نقد و بررسی
افزودن به کتابخانه شخصی
ارسال به دوستان
جستجو در متن کتاب
بیشتر
تنظیمات قلم

فونت

اندازه قلم

+ - پیش فرض

حالت نمایش

روز نیمروز شب
جستجو در لغت نامه
بیشتر
لیست موضوعات
توضیحات
افزودن یادداشت جدید

خيط شاقول عمود بر سطح افق خواهد بود پس به اصل شكل نامبرده اين سطح موزون موازى سطح افق حقيقتى و داخل در سطح حسى بود و هو المطلوب . محض آگاهى عرض مى شود كه درس چهل و يكم كتاب ما([ دروس معرفة الوقت و القبله])در ترسيم دائره هنديه است در آن درس ( ص 272 ط 1 ) چهار شكل از صور گونيا ترقيم شده است و مطالب ديگر نيز در آن درس و چند درس پس از آن در مسائل مبتنى بر دائره هنديه بحث شده است و در اين دروس هيئت اگرچه آن مسائل و مباحث با بيانى بيشتر و شيوه اى شيرين تر تحرير مى شود و لكن بهتر آنست كه هم اكنون به كتاب ياد شده بعنوان تحقيق و تمرين مسائل نظر داشته باشيد .

درس 74 : دائره هنديه

پاره اى از زمين هموار ياد شده را بايد گشادگى در شايستگى دائره هنديه بوده باشد يعنى نه چندان فراخ دور از نياز و نه بدان اندازه خرد كه پياده شدن دستورهاى آينده بر آن دشخوار بود . چون سطح بدان وصف آراسته شده است ميخى يا تير چوبى را در ميان آن باستقامت و استوارى تمام فرو كنند و نخى بدان بندند كه هم بر آن بگردد و هم از جاى خود به بالا و پائين آن نجنبد و ميخ ديگرى بر سر نخ به بندند و آنرا در دست بگيرند و نخ را شعاع يعنى نصف قطر دائره قرار داده بر روى سطح مستوى ساخته و پرداخته دور دهند تا از گردش نخ و اثر ميخ دائره اى پديد آيد . هدف اين است كه بايد نقطه اى را در ميان آنسطح برگزينند كه مركز دائره اى شود و دائره اى بسيار درست رسم گردد خواه بدستور ياد شده و خواه بشيوه ديگر .

تبصره

اگر ستونى را بارتفاع مناسب بر زمين بنا نهند و سر آن را با رخام و يا فلزى بگيرند بسانى كه بريخت سطحى نيك هموار بوصف مذكور درآيد و دستورهاى آينده را بر آن عمل كنند بهتر است زيرا كه دور از گزند و آسيب خواهد بود و براى هميشه بكار خواهد آمد و بويژه خط سمت قبله و خط زوال و خطوط ساعات روز كه بر آن نقش بسته شده است پاينده و ماندنى مى باشد .

سخن در مقياس دائره هنديه است

پس از تسطيح زمين و رسم دائره بنهج مذكور بايد مقياس بر آن نصب كرد . بحث در موضوع مقياس از چند وجه پيش مى آيد نخست از ثقل يعنى سنگينى آن . مقياس را بايد

/ 526