مبانی نظری تجربه دینی

علی شیروانی

نسخه متنی -صفحه : 291/ 261
نمايش فراداده

مى‏داند و آن را به‏مصدر بيرونى (خداوند) منسوب مى‏كند كه رويكردى كاملاً متفاوت را عرضه مى‏دارد.

در حقيقت، اين تفسير اتو از دين، نماينده رويكردى جديد در قرون اخير به دين ازسوى دين‏شناسان غربى است كه در آن، مفهوم دين ( eligion) معنايى بسيار وسيع داشته، همه مكاتب و آيين‏هايى را كه به نحوى با امرى مابعدالطبيعى مرتبط مى‏گردند و به‏جنبه معنوى حيات انسانى نظر دارند، شامل مى‏شود.

فصل ششم‏ وحدت اديان‏

وحدت اديان نزد اتو

اتو در پى پژوهش‏هاى پديدار شناسانه‏اش درباره دين اقوام و فرهنگ‏هاى گوناگون، به اين نتيجه دست يافت كه همه اديان داراى هسته مشتركى هستند به نام تجربه مينوى. به‏عقيده او اين تجربه، از دورترين زمان‏ها در ميان مردم وجود داشته و بر حسب شرايط فكرى و فرهنگى و ميزان بلوغ عقلانى آنان به گونه‏هاى مختلفى تجلى كرده است: به‏صورت ترس از نيروهاى اهريمنى، خضوع در برابر اشباح و شياطين، پرستش خدايان متكثر و مانند آن‏ها.

از آن‏جا كه اتو گوهر دين را همان تجربه دينى مى‏دانست و منشأ دين را در درون آدمى مى‏جست، و از سوى ديگر، نوعى وحدت و يك‏پارچگى در ميان همه تجارب دينى تشخيص داده بود، معتقد به نوعى وحدت اديان بود.

نزد او حقيقت دين، كه همانا زنده و فعال بودن احساسات مينوى است، امرى واحد و در عين حال، داراى درجاتى از شدت و ضعف است. هرچه احساسات مينوى شديدتر و زنده‏تر باشد، تدين مردم جامعه بيش‏تر خواهد بود.

از سوى ديگر، اتو قائل به نوعى تكامل در دين نيز هست. به باور او مهم‏ترين عامل، بلكه تنها عامل تكامل دين در پهنه تاريخ، افزوده شدن بعد عقلانى به آن است. هرچه الاهيات يك دين غنى‏تر بوده، اوصاف نومن در آن بيش‏تر با مفاهيم كلامى و اخلاقى آغشته شده باشد، آن دين كامل‏تر خواهد بود.