گـيرد، آنچنان كه آرزو مى كنند كاش خاك بودند وچنان صحنه اى را نمى ديدند.
((وَيَقُولُ الْكافِرُ يا لَيْتَنى كُنْتُ تُراباً))(235)
و كافر مى گويد: اى كاش خاك بودم .
خـداونـد مـؤ مـنـان ونـيـكـوكـاران را بـه زنـدگـى سعادتمندانه و جاودانه در ((بهشت برين )) و گـنـاهـكـاران ومـجـرمـان را بـه ((جهنم )) و عذاب هاى دردناك آن وعده داده است . قرآن براى بهشت وجهنم ويژگيهاى فراوانى را برشمرده است ودر موارد متعدد آنها را توصيف كرده است . ولى با اين همه توصيف شيوا و رسا، از آن جهت كه ميان اين جهان و آن جهان تفاوتهاى اساسى وجود دارد درك درست آن براى ما كه اينك در اين سرا به سر مى بريم ميسر نيست .
لذتها ورنجهايى كه در جهان آخرت وجود دارد آنچنان گسترده است كه باذكر اين ويژگيها نمى تـوان بـه شـنـاخـت كـامـل و هـه جانبه واقعيت آنها پى برد. توصيف بهشت و نعمتهاى گسترده آن همانند اين است كه مادرى درباره لذتها و زيباييهاى طبيعت بافرزندى كه در دنياى رحم به سر مى برد سخن بگويد و فراخناى افقهايش را توصيف كند.
آيـا مـى تـوان بـراى كـودكـى كـه چـشمه سارى را نديده ، در وصف لاله ، غزلى نشنيده و طلوع زيـبـاى خـورشـيـد را نظاره نكرده است ، اين همه زيبايى را بيان كرد؟ توصيف نعمتهاى بهشت و زيـبـاييهاى دل آويز آن و بيان لذتهايى كه در آن جهان وجود دارد، براى ما كه در دنيا زندگى مى كنيم نيز به همين صورت است .
قرآن كريم ابعاد گسترده نعمتهاى بهشت را بيان مى كند. تصرف و حاكميتى كه در آنجا براى انـسـان وجـود دارد بدانگونه است كه هرآنچه بخواهد بى درنگ آماده مى گردد، قصرهاى زيبا و سربفلك كشيده در دل باغهاى پردرختِ آن چنانى ، جويبارهاى زيبا و نوشيدنيهاى گوارا...
((ميوه هايش دايمى است ، سايه هاى درختانش نزديك و برچيدن ميوه هايش آسان است . نه گرما در آن اسـت و نه سرما، هر آنچه بخواهند درآن وجود دارد و هر آنچه چشمها از ديدنش لذت برد. باده هاى آن گوارا، روح بخش و دست نخورده است . آبهايش نمى گندد و نهرهايى از شير كه هرگز طـعـمـش تـغـيـير نمى كند در آن جارى است ، دلها از كينه و دشمنى خالى است وجزپاكى و صفا و بـرادرى در مـيانشان حكومت نمى كند و هرگز رنج و محنتى بدانهانمى رسد و از آن بيرون نمى شوند.))(236)
امـا ايـنـها گوشه اى از نعمتهاى بهشتى است و كسى نمى داند چه چيزهايى براى آنان در آخرت آمـاده شـده اسـت ، از آنـچـه روشـنـى بـخـش چـشـمـهـاسـت در مقابل كارهايى كه انجام داده اند.(237)
قرآن پس از بيان اين نعمتها و لذتها به حقيقت والاترى اشاره مى كند كه از همه نعمتها بالاتر و بزرگتر است :
((وَعَدَاللّهُ الْمُؤْمِنينَ وَالْمُؤْمِناتِ جَنّاتٍ تَجْرى مِنْ تَحْتِهَاالاَْنْهارُ خالِدينَ فيها وَ مَساكِنَ طَيِّبَةً فى جَنّاتِ عَدْنٍ وَ رِضْوانٌ مِنَ اللّهِ اَكْبَرُ ذالِكَ هُوالْفَوْزُالعَظيمُ))(238)
خـداونـد مـؤ منان را از مرد وزن ، بهشتى جاودان وعده فرموده كه از زير آن جويبارها جارى است و در جـايـگـاهـهـاى پـاكـيـزه بـهـشـت عـدن منزل خواهند گرفت و بالاتر ـ از اين نعمتها ـ رضوان و خشنودى خداوند است و آن براستى رستگارى بزرگ است .
درك لذت رضـوان خـدايـى و رسـيـدن بـه مـقـام قرب الهى براى آنان كه درچاه طبيعت اسيرند و غرقاب لذتهاى مادّى گشته اند ميسر نيست . ولى آنها كه با تهذيب نفس و تربيت روح ، جانشان ازغـوغـاى گـردابـهـاى ماديت رسته است ، جلوهه هايى ازآن را مشاهده كرده اند و بادههايى از مقام وصل و انس را در نمازشان نوشيده اند.
هـم چـنـيـن عـذابـهـا ورنـجـهايى كه در جهان آخرت وجود دارد، به همان نسبت با رنجهاى اين جهان قابل مقايسه نيست ، ((بـراسـتى دوزخ كمينگاه ـ مردم ـ و قرارگاه سركشان است . روزگاران دراز در آنجا درنگ كنند. درآنجا