النور باذنه و يهديهم الى صراط مستقيم ^(1041)، (بتحقيق از طرف خداوند نور و كتاب آشكار برايتان آمده است خداوند با آن كسانى را كه از رضايتش تبعيت كنند به راههاى امن هدايت مى كند و ايشان را از ظلمتها به نور به اذنش بيرون مى آورد و به راه مستقيم هدايتشان مى كند*))* و در جاى ديگرى مى فرمايد: و الذين جاهدوا فينا لنهدينهم سبلنا و ان الله لمع المحسنين ^(1042)، *((*و كسانى كه براى ما مجاهده كنند حتما به راههاى خود هدايتشان مى كنيم و همان خدا با نيكوكاران است *))* از اين دو آيه استفاده مى شود كه كسانى كه از امورى كه مورد رضايت خداوند است تبعيت كنند و آنها راههاى عمومى است كه او از طريق انبياء به بشر براى ارتباط با خودش معرفى نموده و به واسطه مجاهده براى او پيموده مى شود، به راههاى ديگرى كه آنها نيز انتساب خاص به خدا داشته و خصوصيت آنها آن است كه ايمن است از هر آلودگى است به گونه اى كه ظلمتى در آن نيست و آن هدايت به صراط مستقيم است ، هدايت مى شوند، پس بايد اين راهها نيز در متن صراط مستقيم باشد و به گونه اى باشد كه ايمن از ناپاكيها باشد و بزرگترين ناپاكى از ديدگاه قرآن كريم شرك و مراتب شرك است كه آن مراتب با ايمان ظاهرى نيز جمع مى شود همان طور كه مى فرمايد: و ما يؤ من اكثرهم بالله الا و هم مشركون ^(1043)، *((*و اكثريت مردم ايمان به خدا ندارند مگر اينكه مشرك نيز مى باشند*))* و حال آنكه دعوت انبياء عليهم السلام به توحيد خالص است كه نه در اعتقاد و نه در عمل و نه در اوصاف نفسانى ابتلاء به شرك نباشد، خداوند مى فرمايد: قل هذه سبيلى ادعو الى الله على بصيرة انا و من اتبعنى و سبحان الله و ما انا من المشركين ^(1044)، *((*بگو اى پيامبر اين است راه من كه با بصيرت ، به خدا دعوت مى كنم خود و تابعينم را و خدا منزه است و من از مشركين نمى باشم *))* و در آيه ديگرى مى فرمايد:
الذين آمنوا و لم يلبسوا ايمانهم بظلم اولئك لهم الامن و هم مهتدون ^(1045)، *((*كسانى كه ايمان آورده و ايمانشان را به ظلمى متلبس نكنند براى ايشان امنيت است و ايشان هدايت يافتگانند*))* از جمع اين آيات به دست مى آيد كه صراط مستقيم داراى مراتبى است كه پيمودن مراتب اوليه اش كه همان سبل الهى است و از طرف انبياء بيان شده است انسان را به هدايتها و راههاى امنى راهنمايى مى كند كه آنها آلودگى شرك را ندارند پس بايد آنها روشناييهاى خاصى باشند كه در آن بنده فعل و صفت و ذاتى برايد خود و موجودات نبيند و حقيقت صراط مستقيم و حقيقت بندگى همين مرحله است كه آيه و نشانه بودن موجودات به طور مطلق براى او ظهور كند همان طور كه به تعبير قرآن كريم حقيقت موجودات به آيه بودنشان از حق تعالى است و براى همين هم خلق شده اند، سنريهم آياتنا فى الآفاق و فى انفسهم حتى يتبين لهم انه الحق اولم يكف بربك انه على كل شى ء شهيد الا انهم فى مرية من لقاء ربهم الا انه بكل شى ء محيط ^(1046) *((*آيات خود را در عالم و خود انسانها به ايشان نشان مى دهيم تا براى آنها آشكار شود كه خدا حق است آيا كافى نيست براى پروردگارت كه او بر هر چيزى شاهد - مشهود - است ، آگاه باش كه ايشان - كافران - در شك اند از لقاى پروردگارشان آگاه باش كه خدا بر هر چيزى احاطه دارد*))* از اين آيه و آيات ديگر به دست مى آيد كه موجودات با احاطه وجودى خداى متعال بر آنها آيه خداوندند و با توجه به بيانات گذشته معلوم مى شود كه آيه بودن آنها به طور مطلق با تبعيت از راههاى الهى و ظاهر صراط مستقيم كه همان عدم تلبس به ظلم و رضايت الهى و نيكوكارى است ، براى انسان ظهور مى كند و ظهور اين حقيقت ، همان تحقق به صراط مستقيم و سبل امن الهى است كه تمامى شرك درونى و قلبى از بين رفته و توحيد خالص مشاهده شود و اين حقيقت را اول انبياء و صديقين و شهداء و صالحين به تفاوت درجاتشان در آن ، پيموده اند و ديگران به ايشان ملحق مى شوند و ايشان كسانى هستند كه حقيقت صراط مستقيم اند كه در سوره حمد، صراط مستقيم به ايشان معرفى شده است قرآن كريم مى فرمايد: و من يطع الله و الرسول فاولئك مع الذين انعم الله عليهم من النبيين و الصديقين و الشهداء و الصالحين و حسن اولئك رفيقا ^(1047)، *((*و كسى كه از خدا و رسول اطاعت كند با كسانى خواهد بود كه خدا بر ايشان نعمت داده است از انبياء و صديقين و شهداء - شاهد بر اعمال - و صالحين و ايشان رفيقان خوبى هستند*))*.
از بيانات گذشته استفاده مى شود كه با اطاعت و تبعيت از امورى كه مورد رضايت خداوند است و مجاهده براى او، راههاى ديگرى به سوى حق تعالى براى رونده به سوى او باز مى شود، حال روشن شد كه اين اطاعت و مجاهده ، نشانه رغبت و ميل و اشتياق به حق تعالى است . خداوند متعال درباره كسانى كه در غنيمتهاى جنگى