لطفا منتظر باشید ...
***** صفحه 1 *****
بسم الله الرحمن الرحيم
کتاب سي ام: جانشين رسول الله(ص) و اهل بيت نبوت
***** صفحه 2 *****
فهرست:
مقدمه مولف
بخش اول : جانشين رسول الله "ص" و اهل بيت نبوت
فصل اول: اهل بيت رسول الله "ص" ( ذوي القربي)
اهل بيت كيست ؟
مفهوم تطهير و معصوم بودن اهل بيت
رواياتي در شناخت اهل بيت
حديث ثـقـلين
تحليلي از ذي القـربي
ذي القربي در نقش مراجع علمي مردم
صلوات بر محمد و آل محمد!
نحوة فرستادن صلوات
معنا و ضرورت صلوات
فاطمة زهرا "س" ، كوثرعطية خدا
بحثي در معني كوثر
ابرار، و وصف آنها در قرآن
فصل دوم: ولايت و جانشيني رسول الله " ص"
ولايت و جانشيني پيغمبر اسلام از نظر قرآن
فريضة ولايت
زمان ابلاغ ولايت
دليل تأخير ابلاغ فريضه ولايت
انتخاب جانشين: استحكام شالوده دين
اخلال در امر جانشيني و ولايت : زوال نعمت
دين چگونه كمال يافت؟
ولايت علي بن ابيطالب "ع"
بررسي خطرات ممکن در ابلاغ آيه ولايت
1- خطر يهود:
2- خطر جاني:
3- خطر تعطيل دعوت ديني:
4- ترس از كفار يا از مسلمين؟
5- وضع جامعه و مسلمين آن روز:
6- ولايت علي بن ابيطالب"ع":
وجوب ولايت و جانشيني
بررسي تحليلي آية ولايت (عنوان و خطاب آيه)
چرا ذكر آيه صريح نيست؟
اهميت موضوع ولايت
رسول الله"ص" از چه شري محافظت مي شود؟
ترس از كدام مردم؟
چگونگي ابلاغ ولايت در روايات اسلامي
حديث غدير
معرفي ولايت علي "ع" در آيات و روايات
تعريف اولي الامر در قرآن
مفهوم اطاعت از خدا و رسول
مفهوم اطاعت اولي الامر
جانشينان پيامبران، محافظين دين الهي
فصل سوم : همسران رسول الله "ص" ( ازدواج هاي پيامبر)
طبقات مجاز وغيرمجاز براي همسري پيامبر
شرايط همسري با رسول الله"ص"
امتياز همسران پيامبر، و شرايط رفتار و گفتار آنها
محدوديت رفتارهاي اجتماعي همسران پيامبر
تعداد همسران رسول الله"ص"
دلايل تعدد زوجات رسول الله"ص"
1- ازدواج با حضرت خديجة كبري
2- ازدواج با سوده دختر زمعه
3- ازدواج با زينب دختر خزيمه
4- ازدواج با ام سلمه
5- ازدواج با صفيه دختر حيّ بن اخطب
6- ازدواج با جويره
7- ازدواج با ميمونه دختر حارث
8- ازدواج با ام حبيبه
9- ازدواج با حفصه دختر عمر
10- ازدواج با عايشه دختر ابوبكر
روش و سفارش پيامبر دربارة زنان
اثبات اختيار كامل براي رسول الله"ص"
ازدواج پيامبر با مطلّقة پسرخواندة خود
رعايت حريم پيامبر و همسران او
منع ابدي ازدواج با همسران پيامبر
محارم همسران رسول الله"ص
دستور پوشش حجاب همسران پيامبر و زنان مؤمنين
حجاب چيست و چگونه بايد پوشيد؟
حجره هاي رسول الله "ص"
دو همسر رسول الله"ص"
ارزش همسري رسول الله"ص"
همسران خائن در بيت رسولان
داستان اِفـك و تهمت به همسر
مقدمه مؤلف
اِنَّــهُ لَقُـرْآنٌ كَـــريــمٌ " اين قـــــــــرآنـى اســت كــريـــــــــــم! "
فـى كِتــابٍ مَكْنُـــــونٍ " در كتــــــــابـــــــى مكنـــــــــــــــــــــــون! "
لا يَمَسُّــهُ اِلاَّ الْمُطَهَّـــروُنَ " كه جز دست پــاكــان و فهـم خاصان بدان نرسد! "
(77 ـ 79/ واقعه)
اين كتاب به منزله يك "كتاب مرجع" يا فرهنگ معارف قرآن است
كه از "تفسير الميزان" انتخـاب و تلخيـص و بر حسب موضوع، طبقه بندى شده است.
در يک " طبقه بندي کلي" از موضوعات قرآن كريم در تفسير الميزان قريب 77 عنوان انتخاب شد که هر يك يا چند موضوع، عنواني براى تهيه يك كتاب در نظر گرفته شد. هر كتاب در داخل خود به چندين فصل يا عنوان فرعى تقسيم گرديد. هرفصل نيز به سرفصل هايى تقسيم شد. در اين سرفصل ها، آيات و مفاهيم قرآنى از متن تفسيـر الميــزان انتخــاب و پس از تلخيص، به روال منطقى طبقه بندى و درج گرديد، به طورى كه خواننده جوان و محقق ما با مطالعه اين مطالب كوتاه وارد جهان شگفت انگيز آيات و معارف قرآن عظيم گردد.
تعدادي از اين مجلدات هم گفتارهاي مربوط به همين موضوعات و همچنين تحقيقاتي است که علامه طباطبائي رضوان الله عليه درباره اهداف آيات و سوره هاي قرآن کريم به عمل آورده است. آخرين مجلد منتخبي خلاصه از 21 جلد قبلي است.
در نظر گرفته شد اين مجلدات بر اساس سليقه خوانندگان در شکل ها و قطع هاي مختلف آماده شود. در قطع وزيري تعداد اين مجلدات به 22 رسيد. در قطع جيبي نيز چند بخش از هر کتاب اصلي، عنوان يک کتاب در نظر گرفته شد و در نتيجه به 77 جلد رسيد.
کتاب حاضر يکي از 77 جلد جيبي است که براي احتراز از تکرار، مقدمه ها و فهرست عناوين موجود در کتاب اصلي، در آن تکرار نشده است.
... و همه توفيقاتي که از جانب حق تعالي براي تأليف اين کتاب به بنده خود داده شده، ثواب و توشه راهي است که روح پاک و مقدس علامه طباطبائي بزرگوار به امت اسلام در سراسر جهان پخش کرده است. روحش با فاتحه اي از صميم دل همه مان شاد باد!
و نيز... همسر مهربانم که در آخر اين سالها روحش به مهماني خدا رفت، سال هاي طولاني يار راه متحمل من بود... سائل فاتحه و ياسين است!
سيد مهدي ( حبيبي) امين
***** صفحه 3 *****
بخش اول: جانشين رسول الله "ص" و اهل بيت نبوت
***** صفحه 4 *****
***** صفحه 5 *****
فصل اول: اهل بيت رسول الله "ص" ( ذوي القربي)
مستند:آية 28 تا 35 سورة احزاب " اِنَّما يُريدُاللهُ لِيُذهِبَ عَنكُمُ الرِّجسَ اَهلَ الْبَيتِ وَ يُطَهِّرُكُم تَطهيراً ! "
الميزان ج32 ص176
اهل بيت كيست ؟
آيات 25 تا 35 سوره احزاب مربوط مي شود به همسران رسول الله"ص" كه آية مشهور تطهير در ضمن آنها قرار گرفته و اهل بيت رسول الله"ص" را عصمت بخشيده است.
به خاطر اهميتي كه آية تطهير دارد و شناخت اهل بيت را متعين مي سازد، دو موضوع را از هم جدا بحث مي كنيم :
1- اهل بيت كيست؟
2- مفهوم تطهير چيست؟
اين آيه كه با عبارت " اِنَّما " شروع شده است، انحصار خواست خداوند تعالي را مي رساند و مي فهماند كه خداي سبحان خواسته تا رجس و پليدي را تنها از اهل بيت دور كند و به آنان عصمت بخشد.
اين مسئله اي است مختص به آنان كه مي فرمايد:
" بدانيد ! خدا مي خواهد پليدي را از شما اهل بيت ببرد،
و پاك كند شما را، پاك كردني ! "
در حقيقت، خداوند متعال در اين آيه، اول انحصار اراده و خواست خود را در بردن و دور كردن پليدي، و تطهير اهل بيت، مي رساند، و سپس اين عصمت و دوري از پليدي را در اهل بيت منحصر مي سازد.
رواياتي كه در شأن نزول اين آيه وارد شده نشان مي دهد كه اين آيه در شأن رسول خدا"ص،" علي عليه السلام، فاطمة زهرا سلام الله عليها، و حسن و حسين عليهماالسلام نازل شده است، و احدي در اين فضيلت با آنان شركت ندارد!
اين روايات بسيار زياد و بيش از هفتاد حديث است، كه بيشتر آنها از طريق اهل سن
***** صفحه 6 *****
است، و اهل سنت آنها را از طرق بسياري: از ام سلمه، عايشه، ابي سعيد خدري، سعد، وائله بن القع، ابي الحمراء، ابن عباس، ثوبان ( غلام آزاد شدة رسول الله"ص"،) عبدالله بن جعفر، علي عليه السلام و حسن بن علي عليه السلام؛ در قريب چهل طريق نقل كرده اند.
شيعه آن را از علي عليه السلام، امام سجاد، امام باقر، امام صادق و امام رضا عليهم السلام. و همچنين از ام سلمه، ابي ذر، ابي ليلي، ابي الاسود دؤلي، عمرو بن ميمون اودي و سعد بن ابي وقاص در قريب سي طريق نقل كرده اند.
بسياري از اين روايات و مخصوصاً آنچه از ام سلمه ( كه آيه در خانة او نازل شده،) روايت شده، تصريح دارد بر اين كه آيه مخصوص همان پنج تن است و شامل هيچ كس ديگر حتي همسران رسول خدا"ص" نيست!
با اين كه آية نامبرده ضمن آيات مربوط به همسران رسول خدا"ص" قرار داده شده است، ولي روايات كلاً اشاره دارند بر اينكه آية مورد بحث به تنهائي، و در يك واقعة جداگانه، نازل شده است و حتي در بين اين هفتاد روايت، يك روايت هم وجود ندارد كه بگويد آية شريفه دنبال آيات مربوط به همسران رسول خدا"ص" نازل شده است.
حتي احدي از مفسرين هم اين حرف را نزده اند. و آنهائي هم كه آية مورد بحث را مخصوص همسران رسول خدا"ص" گفته اند ( مانند عكرمه و عروه,) نگفته اند كه اين آيه در ضمن آن آيات نازل شده است!
پس آية مورد بحث از نظر نزول جزو آيات مربوط به همسران رسول خدا"ص" و متصل به آن نيست!
حال يا اين است كه به دستور رسول خدا"ص" دنبال آن آيات قرارش داده اند و يا بعد از رحلت آن حضرت، اصحاب در هنگام تأليف آيات قرآني در آنجا نوشته اند.
بنا بر آنچه كه گفته شد, عبارت " اهل بيت" در عرف قرآن اسم خاص است، كه هرجا برده شود، منظور همان پنج تن هستند ( كه به پنج تن آل عبا مشهورند،) يعني:
رسول الله صل الله عليه و آله و سلم،
علي عليه السلام،
فاطمة زهرا سلام الله عليها،
حسن عليه السلام
و حسين عليه السلام،
و بر هيچ كس ديگر اطلاق نمي شود، هرچند كه از خويشاوندان و اقرباي آن جناب باشد.
اين معنا، معنائي است كه البته قرآن كريم لفظ نامبرده را بدان اختصاص داده است و گرنه در عرف عام، كلمة نامبرده بر خويشاوندان نيز اطلاق مي شود.
***** صفحه 7 *****
مفهوم تطهير و معصوم بودن اهل بيت
مفهوم تطهير اهل بيت با توجه به فقرات آيه چنين مي شود:
- خدا مي خواهد تمامي انواع پليدي ها و هيئت هاي خبيثه و رذيله را از نفس شما ببرد، هيئت هائي كه اعتقاد حق و عمل حــــق را از انسان مي گيرد و چنين ازاله اي با عصمت الهيه منطبق مي شود و آن عبارت است از صورت علميه اي در نفس، كه انسان را از هر باطلي، چه عقايد و چه اعمال، حفظ مي كند!
اين آيه با شرح فوق، يكي از دلايل عصمت اهل بيت عليهم السلام است.
در تحليل آيه بايد دقت شود كه اگر مراد چنين معنائي نباشد و بلكه مراد به آن تقوي يا تشديد در تكاليف باشد(چنانكه برخي گفته اند،) ديگر اختصاصي به اهل بيت نخواهد داشت و خدا از همة بندگانش تقوي مي خواهد، نه تنها از اهل بيت، و نيز بايد توجه كرد كه يكي از اهل بيت خود رسول الله"ص" است، و با اينكه آن جناب به اتفاق عموم مسلمانان، از شيعه و سني، معصوم است، ديگر معني ندارد كه خدا از او تقوي بخواهد!
پس چاره اي جز اين نيست كه آية شريفه را حمل بر عصمت اهل بيت كنيم و بگوئيم - مراد به بردن رجس، عصمت از اعتقاد و عمل باطل است. و مراد به تطهير در عبارت " يــُطَهِّرُكُم تـــَطهيراً !" زايل ساختن اثر رجس، به وسيلة وارد كردن مقابل آن است و آن عبارت است از اعتقاد بحق!
پس تطهير اهل بيت، عبارت شد از اين كه:
- ايشان را مجهز به ادراك حق كند، حق در اعتقاد، و حق در عمل،
و آن وقت مراد به ارادة اين معنا در عبارت - خدا مي خواهد چنين كند - نيز ارادة تكويني مي شود!
مسلم است كه ارادة تشريعي كه منشأ تكاليف ديني و منشأ متوجه ساختن آن تكاليف به مكلفين است، اصلاً با اين مقام سازگار نيست! ( و ارادة تشريعي را خدا نسبت به تمام مردم دارد، نه تنها نسبت به اهل بيت.)
پس معناي آيه اين شد كه:
- خداي سبحان مستمراً و دائماً اراده دارد،
شما را به اين موهبت، يعني موهبت عصمت اختصاص دهد،
به اين طريق كه اعتقاد باطل و اثر عمل زشت را از شما اهل بيت ببرد،
و در جاي آن عصمتي بياورد كه حتي اثري از آن اعتقاد باطل و عمل زشت در دلهايتان باقي نگذارد !
مستند:بحث روايتي
الميزان ج32 ص187
***** صفحه 8 *****
رواياتي در شناخت اهل بيت
در روايات اسلامي، در " در منثور" است كه از طبراني، از ام سلمه، روايت كرده كه گفت:
" رسول الله"ص" به فاطمه"س" فرمود:
- همسرت، و دو پسرانت را نزدم حاضر كن!
فاطمه ايشان را به خانه آورد.
پس رسول الله"ص" پتوئي بافت فدك بر سر ايشان انداخت،
و دست خود روي سر همگي آنان گذاشت، و گفت:
- بار الها !
اينهايند اهل محمد ! ( در نقل ديگر: آل محمد!)
پس صلوات و بركاتت را بر آل محمد قرار ده !
همانطور كه بر آل ابراهيم قرار دادي،
و تو حميد و مجيدي !
ام سلمه مي گويد:
پس من پتو را بلند كردم كه من نيز جزو آنان باشم،
رسول خدا"ص" از دستم كشيد و فرمود:
- تو عاقبت به خيري ! "
در روايت ديگر از ابي سعيد خدري روايت شده كه گفت:
" رسول خدا "ص" فرمود: آية
" اِنَّما يُريدُاللهُ لِيُذهِبَ عَنكُمُ الرِّجسَ اَهلَ الْبَيتِ وَ يُطَهِّرُكُم تَطهيراً ! "
دربارة پنج نفر نازل شد:
من، علي، فاطمه، حسن و حسين ! "
در روايت ديگري نيز از ابي سعيد خدري روايت كرده كه گفت:
" چون علي عليه السلام با فاطمه زهرا سلام الله عليها ازدواج كرد، چهل روز صبح رسول خدا"ص" به در خانه او آمد و گفت:
- سلام بر شما اهل بيت، و رحمت و بركات او !
وقت نماز است، خدا رحمتتان كند !
" اِنَّما يُريدُاللهُ لِيُذهِبَ عَنكُمُ الرِّجسَ اَهلَ الْبَيتِ وَ يُطَهِّرُكُم تَطهيراً !"
من دشمن حربي كسي هستم كه با شما بجنگد،
و دوست هستم با كسي كه با شما دوست باشد! "
مستند: بحث روايتي
الميزان ج32 ص190
***** صفحه 9 *****
حديث ثـقـلين
در روايات اسلامي، در "غاية المرام" از يزيد بن حيان روايتي آمده كه گفت:
" داخل شديم روزي بر "زيد بن ارقم" او گفت: روزي رسول خدا"ص" ما را خطاب كرد و فرمود:
- آگاه باشيد!
كه من در بين شما امت اسلام دو چيز گران مي گذارم، و مي روم،
يكي: كتاب خداي عزّ و جلّ است،
كه هركس پيروي اش كند، هدايت مي شود،
و هركه آن را به پشت سر بيندازد، در ضلالت است!
دومي: اهل بيتم !
من خدا را به ياد شما مي آورم، در اهل بيتم ...!
( و اين كلمه را سه بار تكرار كرد.)
ما از زيد بن ارقم پرسيديم:
- اهل رسول خدا "ص" كه بود؟ آيا همسرانش بودند؟ گفت:
- نه ! اهل بيت او دودمان اويند، كه بعد از آن جناب صدقه خوردن بر آنان حرام است - يعني: آل علي، آل عباس، آل جعفر، و آل عقيل. "
( در اين روايت كلمة اهل بيت به " نسب" تفسير شده، همچنانكه عرفاً هم بر اين معنا اطلاق مي شود، لكن در روايات ام سلمه و غير او روشن مي شود كه در خصوص رسول الله "ص" اهل بيت فقط - علي و فاطمه و حسن و حسين عليهم السلام هستند! )
مستند:آيه 23 سوره شوري " قُل لا اَسئَلُكُم عَلَيهِ اَجراً اِلاَّ الْمَوَدَّةَ في الْقُربي ...! "
الميزان ج35 ص70
تحليلي از ذي القـربي
" بگو ! من از شما در برابر رسالتم مزدي طلب نمي كنم، به جز مودت نسبت به اقرباء ! و كسي كه علاوه بر مودت احساني هم بكند، ما حسن آن احسان را برايش اضافه مي كنيم! كه خدا آمرزگار و قدردان است...! "
آن چيزي كه در اين آيه درخواست مزد در مقابل آن نفي شد، تبليغ رسالت و دعوت ديني است. خداي تعالي اين معنا را از عده اي از انبياء از قبيل نوح و هود و صالح و لوط و شعيب عليهم السلام حكايت كرده است، كه در ضمن سخناني كه به امت خود مي گفتند، اين را نيز خاطر نشان مي ساختند.
در آية 90 سورة انعام به علت مزد نخواستن اشاره كرده و مي فرمايد:
***** صفحه 10 *****
- قرآن تذكري است براي تمام عالم،
نه براي يك طايفة معين،
تا من از آن طايفه مطالبة مزد بكنم!
چون وقتي قرآن مال همة مردم شد،
اگر من از كسي مزد بگيرم در برابر مال خود او بهائي گرفته ام!
در آيات مختلف قرآن مزد و اجر رسول خدا"ص" را موارد مختلفي ذكر فرموده، مانند آية 57 سورة فرقان كه در آن مي فرمايد:
- بگو ! مزد من اين است:
كه يكي از شما بخواهد راهي به سوي پروردگارش اتخاذ كند!
يعني دعوت مرا بپذيرد، همين مزد من است!
و خلاصه چيزي به جز دعوت در كار نيست،
نه اجري و نه مزدي !
اما خداي تعالي در آيه سورة شوري بر خلاف آياتي كه ذكر آن رفت، اجري براي رسول خدا"ص" معين كرده است و آن عبارت است از:
" مودت به اقرباي آن حضرت ! "
ذي القربي در نقش مراجع علمي مردم
حال ببينيم مودت ذي القرباي رسول خدا"ص" به چه معناست؟
مفسرين در اين رابطه حرف هاي زيادي زده اند و خواسته اند گروه هاي خاصي را ( مانند قريش و غيره،) از لحاظ نزديكي با رسول الله"ص" شامل اين آيه بدانند، ولي مودتي كه اجر رسالت فرض شده، چيزي ماوراي خود رسالت و دعوت ديني و بقا و دوام آن نيست!
لذا، مراد به مودت در قربا، با توجه به آيات قبلي سورة فوق كه مي فرمايد: " اَن اَقيموُاالدّينَ وَلا تَـتَـفَرَّقوُا ! " و اقامة دين و احكام آن را واجب مي نمايد، ايجاد وسيله اي است كه در واقع مي خواهد اين محبت را وسيله اي قرار دهد براي همين كه مردم را به اهل بيت، به عنوان مرجع علمي ارجاع دهد، لذا مراد به مودت در قربا، دوستي خويشاوندان رسول خدا"ص" است كه همان عترت او از اهل بيتش مي باشند.
بر طبق اين تفسير, رواياتي هم از طرق اهل سنت، و اخبار بسياري از طرق شيعه، وارد شده است كه همة آنها آيه را به مودت عترت، و دوستي با آن حضرات عليهم السلام, تفسير كرده اند، و اخبار متواتري هم كه از طريق دو طايفه بر وجوب مودت اهل بيت و محبت آن حضرات رسيده، كه اين تفسير را تأئيد مي نمايد!
و اگر در يك طايفة ديگر اخبار، كه آن نيز متواتر است، يعني اخباري كه به هر دو طريق از رسول خدا"ص" رسيده و مردم را در فهم كتاب خدا و معارف اصولي و فروع
