حماسه حسيني و مسأله‏ي تحريفات - حماسه حسینی و مسأله تحریفات نسخه متنی

حماسه حسيني و مسأله‏ي تحريفات

غلامرضا گلي زواره

اشاره

جويبار يا رودخانه‏اي كه از سرچشمه‏ي پاك، ناب و خالص جريان مي‏يابد چون به سوي دشت و صحرا جاري مي‏شود. صفا، طراوت و بركت به ارمغان مي‏آورد و مزارع و باغات را سيراب مي‏سازد و آدميان و ساير موجودات را بهره‏مند مي‏نمايد. اما اگر اين رودخانه طغيان كند و حالت سيلابي به خود گيرد نه تنها ديگر مزاياي مزبور را در برندارد كه موجب تخريب و ويراني است. حقايق مسلم تاريخي و خصوصا واقعيت‏هايي كه مربوط به حوادث سازنده، رشد دهنده و انسان ساز هستند تا زماني كه دچار دگرگوني نشده‏اند همچون چشمه‏ها و جويبارها صفابخش و پُربار و حركت آفرين خواهند بود، اما اگر گرفتار آفت‏هايي چون تحريف شوند از مقاصد عالي، اهداف والا و نوراني خويش دور افتاده و خاصيت اصلي خويش را از دست مي‏دهند.

قرآن كريم مي‏فرمايد: «يحرفون الكلم عَن مواضعه ونسوا حَظا ممّا ذكروا به»1 «كلمات را از مورد خود تحريف مي‏كنند و بخشي از آنچه را به آنان گوشزد شده بود فراموش كردند». در جاي ديگر اين كلام آسماني مي‏خوانيم، «وقد كان فريق منهم يَسْمَعُونَ كَلامَ اللّه ثُمَّ يحرفونه من بعد ما عقلوه وهُمْ يعلمون»2 گروهي از ايشان كلام خدا را مي‏شنيدند و پس از فهميدن، آن را تحريف مي‏كردند، در حالي كه علم و اطلاع داشتند!

معناي تحريف

وقتي سخني از معناي اصلي منحرف شود به وجهي كه مقصد اساسي خود را از دست بدهد و از وضع واقعي و حقيقي به شكلي ديگر درآيد مي‏گويند در آن تحريف صورت گرفته كه در اين صورت هدف آن كلام فداي اين دگرگوني منفي و مغرضانه خواهد شد، گاهي در الفاظ و ظاهر قضايا تحريفي صورت مي‏گيرد و در مواقعي در محتوا، پيام و هدف يك برنامه‏اي تحريف واقع مي‏شود كه نوع دوم از حالت اول خطرناكتر و پيچيده‏تر است و اصلاح در اين مورد مشكل‏تر خواهد بود. متأسفانه در فصولي از تاريخ اسلام تحريفاتي رخ داده كه سيماي حوادث راستين و وقايع حقيقي را عوض كرده و كار محققان را دشوار ساخته است. اين حركت يا به وسيله‏ي طرفداران و حاميان جاهل و يا مخالفان كينه‏توز رخ داده است. در خصوص نهضت مقدس و شكوهمند حضرت امام حسين عليه‏السلام بايد خاطر نشان ساخت كه دشمنان نتوانسته‏اند در آن تحريفي پديد آورند و اين قيام به قدري صريح، روشن، مقدس و غير قابل انتقاد بود كه حتي بسياري از مخالفان در برابرش سر تعظيم فرود آورده و آن را ستوده‏اند. ولي با كمال تأسف از سوي طرفداران جاهل مطالبي بي‏اساس وارد متون اين بخش از تاريخ شيعه شده است.

حماسه حسيني چون خورشيدي عالمتاب بر همه‏ي جهان درخشندگي و فروزندگي دارد و در شرايط ظلماني شعله‏اي ايجاد كرد و فرياد عدالتي در تيرگي ستم بود كه حيات تازه‏اي در عالم اسلام به وجود آورد و معرفتي عالي و بينشي نيرومند در آن نهفته است. و مرثيه‏ها و روضه‏ها بايد بيشتر اين جنبه‏ها را مورد بررسي قرار دهند و محاسن حماسي اين نهضت را مطرح كنند و پرداختن به چنين ابعادي از قيام عاشورا، از روي آوردن به تحريفات مي‏كاهد نبايد آنقدر افسانه، خرافه و مطالب دروغ به اين حركت مقدس ملحق كرد كه عظمت و افتخار و الهام بخشي و اثر تربيتي آن را تيره و تار كند و چنين شكوهي را مخدوش نمايد، تكيه بر خطبه‏هاي امام و اهل بيت كه ايراد نموده و نيز روضه خواندن از روي بياناتي كه آن حضرت در پاسخ به افراد در مسير مدينه تا كربلا فرموده‏اند و نيز بر اساس رجزهايي كه آن امام بزرگوار و اصحابش در روز عاشورا در مقابل دشمن خوانده‏اند و در كتب معتبر ثبت و ضبط شده و از روي نامه‏هايي كه بين امام و مردم كوفه و بصره رد و بدل شده و در منابع مستند ضبط است از مواردي است كه تاريخ اين قيام را پرحرارت و پرتابش نگه مي‏دارد، بايد توجه داشت كه اين جنبش با هاله‏اي از قداست آميخته است و بايد براي معرفي آن از ابزارهاي درست، سخن پاك و مضامين عالي بهره گرفت و غافل شدن از اين واقعيت و گريستن را هدف دانستن، فرهنگ تحريفي را ترويج مي‏كند، شهيد مطهري رحمه‏الله مي‏گويد: «... قهرا براي اين كه مردم بيشتر گريه كنند... روضه‏هاي دروغ جعل شد مردم ما هم به روضه‏هاي خيلي داغ و پرحاشيه عادت كرده‏اند و اين خود عاملي شده كه اجبارا عده‏اي از اهل منبر براي اين كه مردم گريه كنند... روضه‏هاي ضعيف مي‏خوانند...»3.