چگونگى حفظ و نوشتن سخنان امام على - راه مقابله با مشکلات جوانی از دیدگاه نهج البلاغه نسخه متنی

چگونگى حفظ و نوشتن سخنان امام على

همه مى پرسند سخنان امام عليه السلام چگونه حفظ و ضبط و جمع آورى شده است؟

همه مى خواهند بدانند كه:

در آن روزگاران آغازين اسلام "14 قرن قبل" كه وسائل مجهز و الكترونيك امروزى وجود نداشت و از راديو و تلويزيون و مطبوعات خبرى نبود، و وسائل پيشرفته صدابردارى در اختيار
نبود، چگونه سخنرانى هاى امام على عليه السلام را تدوين نمودند؟ ضبط و كنترل كردند و به نسلهاى آينده رساندند؟

براى پاسخ دادن به سئوالات ياد شده بايد به تاريخ مدون ملتها، و صدر اسلام، و كيفيت حفظ آثار فرهنگى در گذشته، و سيستم ارتباطات در دوره هاى گذشته تاريخ، توجه نمود كه در آن روزگاران به جاى وسائل مدرن و مجهز امروزى، به قدرت حافظه و كتابت نويسندگان زبردست متكى بوده و آثار فرهنگى خود را به گونه ى مطلوبى نگهدارى مى كردند.

كه اين واقعيت در رابطه با چگونگى حفظ و ضبط قرآن كريم نيز مطرح مى باشد.
يعنى در دوره هاى قبل از حكومت، فرزندان امام، و برخى از اصحاب، و گروهى از مردم، به ضبط و نگهدارى آثار ارزشمند امام على عليه السلام همت مى كردند، اما در دوران 5 سال حكومت امام، امكانات و لوازم و وسائل فراوانى به صحنه آمد، زيرا:

1- شش هزار از اصحاب امام عليه السلام همواره در همه جا، چون شاگردان يك كلاس هماهنگ، سخنان امام را مى شنيدند، حفظ مى كردند، و در سراسر جامعه آن روز رواج مى دادند. [ اتقان المقال ص 192. ]

2- گروهى از نويسندگان توانا و ''كتاب'' هنرمند، همه جا در پاى

صحبت امام مى نشستند و همه ى سخنان امام را مى نوشتند مانند حارث اعور. [ رجال ابن داود ص 3 الى 7. ]

3- عده اى ''حفاظ'' در آن روزگاران "به جاى دستگاههاى فيلم بردارى و ضبط صوت امروز" گرد مى آمدند كه هر كجا امام صحبت مى كند حفظ كنند و به جامعه عرضه نمايند.

4- تمام نامه هاى امام هم در مركز حكومت بايگانى مى شد و در دست فرمانداران و كارگزاران حكومت نگهدارى مى شد، حتى نامه هائى را كه امام براى دشمنان خودش مانند معاويه و عمروعاص نوشته بود آنها نيز اينگونه آثار ارزنده را از دست ندادند و در حفظ و نگهدارى آن كوشيدند.

5- بعضى از شاگردان امام عليه السلام مانند زيد بن وهب، برخى از خطبه هاى امام را در زمان آن حضرت نوشته و به صورت كتاب در آوردند و به نام "خطبه هاى اميرالمومنين" به مردم عرضه نمودند، يعنى جمع آورى و تدوين سخنان امام، صدها سال قبل از سيد رضى قدس سره توسط شاگردان امام عليه السلام، صورت پذيرفت. [ اتقان المقال ص 192 و البيان و التبيين ج 1 ص 183. ]

امام على عليه السلام صدها سخنرانى "خطبه" و دهها نامه و هزاران كلمات حكيمانه دارد كه هزاران افسوس، تنها بخش كوتاهى از آن
همه رهنمودها به نسل عصر ما رسيده است، و قسمت اعظم آثار امام عليه السلام در جنگهاى ميان مسلمين، و با توطئه استعمارگران، و كتاب سوزى ايادى استعمار، و آتش تعصب و حسادت برخى فرق ناآگاه، و غارت نسخ خطى مسلمين يا از بين رفته و يا از ميان ما رخت بربسته است، و تنها حسرت و اندوه از دست دادن چنين سرمايه هاى عظيمى بر دلهاى پر از اندوه ما نشسته است.

در نهج البلاغه 241 خطبه ثبت گرديد، در صورتى كه سخنرانى هاى امام على عليه السلام فراوان است

مسعودى مورخ معروف كه 100 سال پيش از سيد رضى زندگى مى كرد مى نويسد: مردم بيش از چهارصد و هشتاد و اندى از خطبه هاى امام را حفظ كرده و از آن استفاده مى كنند.[ مروج الذهب ج 2 نوشته مسعودى. ]