لطفا منتظر باشید ...
جامعيت نهج البلاغه
يكى ديگر از علل جاذبه نيرومند نهج البلاغه آنست كه در هر ميدانى گام مى نهد چنان حق سخن را ادا مى كند و دقايق را مو بمو شرح مى دهد كه گويى گوينده اين سخن تمامى عمر را به بحث و بررسى روى همين موضوع مشغول بوده و تخصصش منحصرا همان است.هنگامى كه امام خطبه اى در زمينه توحيد آغاز مى كند و به شرح اسماء و صفات جمال و جلال خدا مى پردازد، چهره يك فيلسوف بزرگ الهى در نظر انسان مجسم مى گردد كه ساليان دراز همه وقت سخن از توحيد گفته، و درهاى گرانبها در اين زمينه سفته و غير از آن گفتار نداشته است.
نه به سوى 'تجسم' گام برمى دارد و نه به سوى "تعطيل صفات" و آنچنان خدا را معرفى مى كند كه انسان با چشم دل او را همه جا، در آسمانها، در زمين و درون جان خود حاضر مى بيند به گونه اى كه روحش سرشار از انوار معرفى الهى مى گردد.
اما همين كه نهج البلاغه را ورق مى زنيم ناگاه چشم ما روى خطبه 'جهاد' متوقف مى گردد. فرمانده شجاع و دلاورى را مى بينيم كه لباس رزم در تن كرده و دقيق ترين دستورات و تاكتيكهاى جنگى را براى افسران و لشكريان خود تشريح مى كند آنچنان كه گويى در تمام عمر جز با ميدان جنگ و فنون نبرد سر و كار نداشته است.
نهج البلاغه را ورق مى زنيم امام را بر كرسى حكومت و رهبرى امت مى بينيم كه آيين كشور دارى را براى استانداران و فرمانداران خود شرح مى دهد، رموز انحطاط و اوج گرفتن تمدنها، سرنوشت اقوام ظالم و ستمگر و راه وصول به يك آرامش اجتماعى و سياسى و نظامى را با پخته ترين عبارات بيان مى كند، آنچنان كه گويى در سرتا سر عمر كارى جز حكومت نداشته است.
دگر بار آن را ورق مى زنيم امام "ع" را بر مسند درس اخلاق و تهذيب نفوس و تربيت ارواح و افكار مى بينيم مرد وارسته اى بنام "همام" از او تقاضاى درس جديدى در زمينه صفات و پرهيزكارى كرده و آنچنان تشنه است كه با يك پيمانه و دو پيمانه سيراب نمى گردد.
امام منافذ، چشمه هاى دانش سرشار خود را بر روى او گشوده آنچنان درس پارسايى و وارستگى و پرهيزكارى به او مى دهد و حدود يكصد صفت از صفات پرهيزكاران را در عباراتى محكم، عميق و نافذ براى سالكان راه حق بر مى شمرد، آنچنان كه گويى كه قرنها بر همين مسند و همين جايگاه به ارشاد خلق و تربيت نفوس و تدريس اخلاق مشغول بوده است، به گونه ايى كه سئوال كننده "همام" پس از شنيدن اين گفتار صيحه اى مى زند و نقش بر زمين مى شود، اينگونه نفوذ سخن چيزى است كه در تاريخ سابقه ندارد.
براستى اين صحنه هاى مختلف نهج البلاغه كه هر كدام در نوع خود بى نظير است از اعجاب انگيزترين ويژگيها اين كتاب بزرگ محسوب مى شود.
كوتاه سخن اينكه نهج البلاغه كتابى است براى امروز و فردا و فرداهاى ديگر، براى اين نسل و همه نسلهاى آينده، اثرى است:
به درخشندگى آفتاب
به لطافت گل
به قاطعيت صاعقه
به غرش توفان
به تحرك امواج
و... به بلندى ستارگان دور دست به اوج آسمانها.
