غلامرضا جلالي امام علي از پايه گذاران فرهنگ و مدنّيت اسلامي است و بدون ترديد چنان كه ابن نديم مي گويد، او را ميتوان از بزرگترين معجزات پيامبر دانست كه با جامعيّت خود همه ابعاد انسان ساز اسلام را در خود به نمايش گذاشته است و همين امر موجب شده است تا بسياري از عقول در فهم ابعاد وجودي و سطح دانش او به تحيّر بيفتند و او را خداي مجسّم بدانند و يا سبّ او دست بيازند . بيكرانه بودن شخصيت امام متّقيان است كه انسانهاي مفرِط و مفرِّط را به اين نوسان عظيم در حيطه داوري دچار ميكند. يكي از ابعاد وجودي امام (ع) كه كمتر در اين روزها مورد كندوكاو قرار مي گيرد و در عين حال در منابع و متون علمي و فرهنگي گذشته بسيار مورد توجّه بوده است ، خدمات علمي امام به معارف و دانشهاي اسلامي و الهي است بخصوص نقشي كه امام (ع) در تأسيس برخي دانشها داشته است. ما با توجّه به تنگناهاي زماني و نبود فرصتها بخشي از معارف الهي كه تأسيس آنها به اميرالمؤمنين (ع) نسبت داده شده است با بهره گيري از چند منبع كهن و اوّليه مورد بررسي قرار دادهايم. باشد تا در مجال مناسبي به صورت كاملتر اين پژوهش تكميل شود.