بازشناسى افكار - تجلی وحدت نسخه متنی

بازشناسى افكار

و انديشه هاى بلند امام خمينى(قدس سره)

بازشناسى افكار و انديشه هاى بلند امام(قدس سره)

امروزه پرداختن به زواياى انديشه والا و بلند امام از سوى متفكران، مورخان و نويسندگان، نيازى جدّى براى جامعه اسلامى، به ويژه براى نسل جوان كشور است كه اينك به حدّ رشد رسيده اند امّا به دليل عدم حضور در عرصه انقلاب، از شخصيّت امام و افكار نورانى ايشان و ره آوردهاى انقلاب اسلامى آگاهى جامع و دقيقى ندارند.

همچنين تشريح افكار ژرف آن پيشواى راحل(قدس سره) و تحليل و تفسير وقايع و حوادث انقلاب و علل و عوامل ظهور و پيدايش آن براى مسلمانان ديگر كشورها كه از حقايق انقلاب كمتر مطلبى شنيده اند، ضرورتى است انكارناپذير.

بديهى است در مرحله نخست، انجام اين وظيفه، بر عهده كسانى است كه به امام نزديك بوده و از پيش از پيروزى انقلاب و نيز پس از آن، به طور مستقيم در جريان حوادث قرار داشته و سردى و گرمى آنها را لمس كرده اند. ارائه اين معلومات همانند دَينى است بر گردن آنان كه بايد آن را نسبت به انقلاب و امام ادا كنند.

روشن است كه افزون بر تبيين و بررسى اصل انقلاب، بايد نظريّات و حكم هاى صادره از سوى امام(قدس سره) كه هر يك انقلابى بود در درون انقلاب، از سوى متخصصان و كارشناسان بررسى شود ودرباره هريك از آنها، همايش ها و اجلاسيه ها برگزار گردد و مقالات و سخنرانى ها ارائه شود تا اهميت هر يك از آنها كه در تاريخ اسلام براى اولين بار اتفاق افتاده است جلوه كند; مانند:

1 ـ طرح ولايت فقيه بعنوان زيربناى قانون اساسى.

2 ـ طرح اجتهاد پويا و نقش دو عنصر «زمان» و «مكان» در احكام فقهى.

3 ـ طرح اسلام ناب محمدى و اسلام آمريكايى.

4 ـ رسميت دادن به اسلام و به اصل دين باورى در سطح جهان.

5 ـ نقش نامه امام به گورباچف و آثار آن.

6 ـ حكم اعدام سلمان رشدى و انعكاس آن در جهان.

7 ـ اعلان روز جهانى قدس.

8 ـ مبارزه و مقاومت در برابر استعمار و...

و يكى ديگر از اين نظريّات، حكم و دستور آن رهبر عظيم الشأن انقلاب اسلامى و بزرگ مرجع شيعه بر حضور شيعيان در نمازهاى اهل سنت در حرمين شريفين است كههمانند ساير نظريّات و احكام خاص معظم له، داراى ابعاد و آثار شگرفى است كه بايد علما و دانشمندان، اين ابعاد را به جامعه شيعه در سطح جهان بشناسانند و آثار مثبت آن را براى جهان اسلام كه امروز و در آينده از آن برخوردار خواهد شد، تبيين نمايند.

نوشته حاضر، قدمى است كوتاه در اين مسير و اقدامى است نه چندان رسا در ايفاى اين وظيفه مهمّ و اميد است از سوى محققان و دانشمندان در افق كارشناسى و تخصصى پيگيرى و دنبال شود و ابعاد آن هر چه بيشتر تشريح و بازشناسى گردد.

در شهريور ماه سال 1358، در اولين مراسم حجتمتع، پس از پيروزى انقلاب اسلامى از سوى بنيانگذار جمهورى اسلامى(قدس سره) حكمى خطاب به نمايندگانمنصوب خود، جهت سرپرستى حجاج بيت الله الحرام در هشت مادّه صادر فرمودند كه در آن، وظايف حجاج بيت الله الحرام، به خصوص وظايف شيعيان و به ويژه وظايف حجاج ايرانى بيان شده، كه متن آن بدين شرح است:

متن حكم امام خمينى(قدس سره)

جناب حجة الاسلام آقاى حاج شيخ محى الدين انوارى و

جناب حجة الاسلام آقاى شيخ فضل الله محلاتى ـ دامت افاضاتهما ـ

چون ايام برگزارى يكى از فرايض بزرگ اسلامى با محتواى عظيم انسانى، روحانى، سياسى، اجتماعى; يعنى فريضه حج بيت الله الحرام نزديك است و لازم است در آستانه برقرارى جمهورى اسلامى با انقلاب شكوهمند ملت شريف ايران، اين فريضه مقدسه، از آثار طاغوت پاكسازى و به اسلام راستين برگردد، به اين جهت شما را بعنوان سرپرست حجاج بيت الله الحرام تعيين نموده كه با مشورت با مقامات صالحه، هيأتى از افراد صالح و متعهد و با ايمان انتخاب و با همكارى آنان كليه امور مربوط به حج را تحت نظارت قرار دهيد كه ان شاءالله تعالى در حكومت جمهورى اسلامى، اين فريضه مقدسه با محتواى معنوى خود تحقق يابد و لازم است در اين موضوع تذكراتى داده شود:

1 ـ لازم است به حضرات آقايان علما و روحانيون محترم كاروان ها تذكر دهيد كه قبل از حركت، مجالسى تشكيل دهند و حجاج محترم را با مسائل شرعى و وظايف انسانى آشنا كنند.

2 ـ عموم برادران و خواهران اسلامى بايد توجه داشته باشند كه يكى از مهمات فلسفه حج، ايجاد تفاهم و تحكيم برادرى بين مسلمين است و بر دانشمندان و معمّمين لازم است مسائل اساسىِ سياسى و اجتماعى خود را با ديگر برادران در ميان گذارند و در رفع آن طرح هايى تهيه كنند تا آنان در برگشت به كشورهاى خود آنها را تحت نظر علما و ارباب نظر قرار دهند.

3 ـ در اين سال كه ايران در آستانه جمهورى اسلامى است و به واسطه تبليغات نارواى اجانب ممكن است مسلمين بلاد از عمق نهضت اسلامى ايران مطلع نباشند، لازم است آقايان علما و خطبا و دانشمندان محترم با وسائل ممكن، اين نهضت مقدس را معرفى نمايند و مقصد مسلمانان ايران را كه همان برقرارى حكومت اسلامى، تحت پرچم اسلام و هدايت قرآن كريم و پيغمبر مكرّم اسلام است گوشزد نمايند كه برادران اسلامى ما بدانند ما به جز اسلام و برقرارى حكومت عدل اسلامى فكر نمى كنيم.

4 ـ لازم است برادران ايرانى و شيعيان ساير كشورها از اعمال جاهلانه، كه موجب تفرّق صفوف مسلمين است، احتراز كنند و لازم است در جماعات اهل سنت حاضر شوند و از انعقاد تشكيل نماز جماعت در منازل و گذاشتن بلندگوهاى مخالف رويه اجتناب نمايند. و از افتادن روى قبور مطهره و كارهايى كه گاهى مخالف شرع است جدّاً اجتناب كنند.

5 ـ نيابت از حىّ براى نماز طواف صحيح نيست، بايد هر كس خودش به هر نحو مى تواند نماز بخواند و مجزى است از گرفتن نايب و از مزاحمت با نمازگزاران اجتناب نمايند.

6 ـ طواف را به نحو متعارف كه همه حجاج به جا مى آورند، به جا آورند و از كارهايى كه اشخاص جاهل مى كنند احتراز شود و مطلقاً از كارهايى كه موجب وهن مذهب است بايد احتراز شود.

7 ـ در وقوفين، متابعت از حكم قضات اهل سنت لازم و مُجزى است، اگر چه قطع به خلاف داشته باشيد.

8 ـ در اين سال كه به واسطه انقلاب اسلامى، به برادران و خواهران ما صدمات و ضررهاى بسيار از حكومت طاغوتى رسيده است و بسيارى از معلولين از حوادث انقلاب، احتياج مبرم به كمك دارند، مقتضى است كسانى كه مى خواهند حج استحبابى به جاآورند، هزينه آن را صرف در احتياج برادران و خواهران خود كنند كه ثواب آن نزد خداى تعالى بسيار بر حج استحبابى ترجيح دارد. و نيز كسانى كه به عنوان سوغات، مصارف ناروا مى نمايند يا تشريفات و ميهمانى هاى خارج از رويه، در وقت برگشت از حج مى نمايند، مقتضى است اين نحو هزينه ها را صرف احتياج برادران و خواهران عليل و مستمند خود نمايند كه خداوند تعالى به آنان اجر و بركت عنايت فرمايد!

از خداوند تعالى عظمت اسلام و سعادت ملت مسلمان را خواستار و موفقيت همگان را در كوشش براى به ثمر رسيدن نهضت مقدس اميدواريم.

وَالسَّلامُ عَلَيكُم وَ عَلى جَميعِ الْمُؤمِنين وَ رَحْمَةُ الله وَبَرَكاتُهُ

روح الله الموسوى الخمينى ـ 29/6/58

حضور شيعيان در نماز اهل سنّت

«لازم است برادران ايرانى و شيعيان ساير كشورها، از اعمال جاهلانه كه موجب تفرّق صفوف مسلمين است احتراز كنند. و لازم است در جماعات اهل سنت حاضر شوند و از انعقاد و تشكيل نماز جماعت در منازل و گذاشتن بلندگوهاى مخالف رويه اجتناب نمايند و از افتادن روى قبور مطهره و كارهايى كه گاهى مخالف شرع است جداً اجتناب كنند.»

حضرت امام(رحمه الله) در اين بخش از پيام خود كه بند چهارم آن است به چند نكته اشاره دارد كه هر يك در خور بحث و بررسى است، ولى ما در اين نوشته تنها به موضوع «حضور شيعيان در نماز اهل سنت» كه مهمترين نكته از اين ماده است، مى پردازيم و آن را مورد توجّه قرار مى دهيم.

بى شك اين حكم از لحاظ حضور شيعيان در نمازهاى اهل سنت در حرمين شريفين، يك تحوّل تاريخى و يك دستور بى سابقه اى بود كه نه تنها توانست سيل عظيم زائران شيعه را، كه قبل از انقلاب و در طول تاريخ، به هنگام اقامهنماز از مسجدالحرام و مسجدالنبى به سوى هتل ها و خيابان ها در حركت بود، متوقف سازد بلكه موجب گرديد كه اين سيل جمعيت را به هنگام اقامه نماز همانند ساير مسلمانان به سوى اين دو مسجد و مساجد ديگر در مكه مكرمه و مدينه منوره سرازير نمايد.

و اين تحوّل عظيم و دگركونى شگرف براى كسانى كه شاهد مراسم حج قبل و بعد از انقلاب بوده اند، بيش از ديگران ملموس و قابل درك است و طبعاً براى علاقمندان به اسلام مايه خوشحالى و دلگرمى و براى دشمنان اسلام رنج آور و نگران كننده است.

البته اين، ظاهر قضيه است ولى ابعاد معنوى و جنبه هاى مختلف سياسى ـ مذهبى اين حكم براى جهان اسلام، بيش از آن است كه بتوان ارزيابى كرد و جهات گوناگون آن را ارائه نمود. به طور خلاصه مى توان گفت كه: با توجه به شرايط فعلىِ جهان اسلام و به ويژه جايگاه مهم تشيّع، كه پس از پيروزى انقلاب اسلامى به آن دست يافته است، اين حكم يكى از بارزترين و سازنده ترين احكام و فتاوا است كه از سوى يك مرجع تقليد جامع الشرايط و آگاه صادر شده و به مرحله اجرا در آمده است.

انگيزه و دلايل مذهبى اين حكم:

گر چه ممكن است اين حكم امام(قدس سره)داراى انگيزه هاى متعدد باشد و عوامل سياسى و دلايل مختلفاجتماعى ـ مذهبى آن را ايجاب كند ولى با توجه به حجم مقاله، تنها دو بُعد از اين عوامل را مورد توجه قرار داده و به دلايل مذهبى آنها اشاره مى كنيم:

* اسلام در مقابله با استكبار جهانى.

** مسأله تشيع و تسنن.

در مورد عامل نخستين و مقابله با استكبار جهانى، بايد سه موضوع مورد بررسى قرار گيرد:

الف: دين ستيزى در جهان امروز.

ب: انديشه امام در مقابله با دين ستيزى.

ج: حج ابراهيمى عامل شكست توطئه دشمنان.

* مسأله دين ستيزى در جهان معاصر:

همانگونه كه قرآن مجيد در آيات متعدد، خطر مشركان و دشمنان اسلام را متذكر شده و از عداوت و كينه عميق آنان نسبت به مسلمين هشدار داده و فرموده است:

{ وَلاَ يَزَالُونَ يُقَاتِلُونَكُمْ حَتَّى يَرُدُّوكُمْ عَنْ دِينِكُمْ}.

«آنها پيوسته با شما مى جنگند تا اگر بتوانند شما را از آيينتان برگردانند.»

استكبار و دشمنان اسلام در طول تاريخ مقابله با اسلام را در سرلوحه برنامه هاى خويش قرار داده و هيچگاه از اين انديشه باطل غافل نبوده است. ما اينك در صدد پرداختن به گذشته هاى تاريخ نيستيم; گذشته اى كه در آن جنگهاى خونين و طولانى، مانند جنگهاى صليبى بخشى از تاريخ اسلام و جهان را به خود اختصاص داده است. و درباره مقابله و مبارزه فرهنگى با اسلام كه در اين باره كتابها و تأليفات نوشته اند، سخن نمى گوييم و از گفتگو درباره اتهامات و افتراهايى كه به شخص پيامبر اسلام متوجه ساخته اند، صرف نظر مى كنيم.