لطفا منتظر باشید ...
مقدمه
در اينكه«اِحرام» يكي از فرائض و واجباب مناسك حج و يا عمره
است، ميان فقهاي اسلام هيچگونه اختلافي نيست و همگان بر «وجوب» آن اجماع و اتفاق
دارند. البته در ميان علماي اهل سنت، اين گفتگو وجود دارد كه آيا «اِحرام» از اركان حج و عمره است؟ يا از شرائط مناسك حج و
عمره بشمار ميآيد؟
مذاهب فقهي مالكي1 و
شافعي2 و حنبلي3 ، «احرام» را ركني از
اركان «نسك» ميدانند، امّا مذهب فقهي حنفي آن را شرطي از شروط صحت حج دانسته،
ولي نه آن گونه كه بطور كلي و در همه موارد «ركنيتِ» احرام را در مناسك حج و عمره
انكار كند، بلكه ميگويد:«اِحرام از يك وجه شرط است و از وجهي ديگر ركن ميباشد»4 و يااينكه:«اِحرام شرط ابتدايي است و در نهايت حكم ركن را دارد»5
فقهاي اهل سنت، به ويژه پيروان «ابوحنيفه»
تعدادي از فروع و ثمرات فقهي را بر «شرط و يا شبه ركن» بودنِ اِحرام مبتني
كردهاند كه اغلب آنها در فقه شيعه و در نزد فقهاي اماميه ـ رضواناللّه
علهيم اجمعين ـ مردود ميباشند. از جمله صاحب كتاب «شرح اللباب/ علي القاري/ ص
45» مينويسد:«مذهب حنفيه احرام را پيش از «اشهر الحج»
6 جايز شمرده است; زيرا در نزد فقهاي
اين مذهب، احرام شرط است و تقديم آن بر وقت(مشخص) جايز
ميباشد»
ونيز صاحب «بدائع الصنائع»7
آورده است:«اگر شخصي كه حج تمتع بر او واجب است، قبل از «اشهر
الحج» به نيت عمره8 ،مُحرم
گشت و در «اشهر الحج» افعال و ياركن و يا اغلب اركان آن را (يعني4 شوط از طواف را)
بجاي آورد، بنابر مذهب ابوحنيفه وي متمتع است و حج تمتع او صحيح و برطبق موازين
انجام پذيرفته است!امّا از ديدگاه «فقه اماميه» بايد مجموعه
عمره تمتع و حج تمتع در «اشهر الحج» انجام
پذيرد.محقق حلي ميگويد: «اگر در غير ماه هاي
حج به احرام عمره تمتع، محرم گرديد، حج تمتع وي صحيح واقع نخواهد شد..»9
و در جاي ديگر از كتاب خود، ضمن بر شمردن شرايط «حج تمتع»،
مينويسد:«... و وقوع حج تمتع در «اشهر الحج»، يعني شوال، ذوالعقده و ذوالحجه است
...»10
صاحب جواهر در ذيل عبارت فوق ادعاي اجماع
نموده و خبر «عمربن يزيد» را از امام صادق ـ ع ـ نيز شاهد آورده است11 : «ليس يكون
متعة اِلاّ في اشهر الحج» 12
محدث متبحر علاّمه شيخ حرّعاملي در باب 11 از ابواب اقسام حج رواياتي چند
آورده است مبني بر اينكه: اشهر الحج همان «اشهر معلومات»13 در كتاب خداست و عبارتند از شوال و ذوالقعده و
ذوالحجة: و احرام به عمره و حج تمتع جايز نيست مگر در اين ماه هاي معلوم و مشخص. در
حديث 1 باب فوق از معاويةبن عمار، از اباعبدالله، امام صادق ـ ع ـ، نقل
ميكند كه آن حضرت فرمود:«انَ اللّه تعالي يقول: «الحج اشهر معلومات فمن فرض
فيهن الحج فلارفث و لافسوق و لاجدال في الحج» 14 و هي شوال و ذوالقعده و ذوالحجة»15
و در حديث4، همين باب نيز آورده است كه امام جعفربن محمد ـ ص ـ
فرمود:«...من احرم بالحج في غير اشهر الحج فلا حجّ له...»16
و در حديث 5 از امام باقر ـ ع ـ نقل كرده است كه آن حضرت
فرمود:«الحج اشهر معلومات» شوال و ذوالقعده و
ذوالحجة، ليس لأحد ان يحرم بالحج في سواهنّ.17
در «تحرير الوسيله» سومين شرط از شرايط حج
تمتع رااين چنين برميشمرد: «ميبايست مجموعه عمره و حج تمتع در «اشهر الحج» واقع گردد. پس اگر عمره تمتع و يا برخي از
مناسك آن را در غيرماه هاي حج انجام داد، نميتواند با مقدمه اين عمره، حج
تمتع را بجاي آورد. و «اشهر الحج» عبارتند از شوال
و ذالعقده و بنابر قول اصح تمامي ايام ماه ذوالحجه».18
