1ـ «مَحْمِل» كجاوه‌اي بوده كه بر روي شتر مي‌گذاشته‌اند و با تشريفاتي خاص، پرده و ديگر هداياي كعبه را بدان وسيله به مكه مي‌برده‌اند. 2ـ مؤلف از آن به «كتف» (شانه) ياد كرده است. 3ـ در كتاب از آنها به «رَقَبه» (گردن) ياد شده است. 4ـ صف :9 5 ـ اين قسمت در كتاب به «رأس»; سر تعبير شده است. 6 ـ مطالب پيشگفتار، گزيده‌اي است از مجموعة: «پيشگفتار مركز پژوهش‌هاي تاريخ، هنر و فرهنگ اسلامي استانبول»، «پيشگفتار كارشناس و بازنگر مركز» و «پيشگفتار مؤلف» كه در آغاز كتاب: «پژوهشي دربارة كعبه و اشياي هنري ـ تاريخي آن» به تفصيل آمده است. 7ـ بُردَه، عباي سياه كوچكي است كه به پيامبر خدا ــ صلي الله عليه و آله ــ منسوب است. 8 ـ Uzuncarish, I.H., Mekke-i Mukerreme Emirleri, Ankara 1984, p.17 (Ibn Iyas, V., p. 186; Haydar Celebi (Ruznamesi, Munseat-i Feridun, I, p.439 Tac ut Tavarih, II, p.371 9ـ آرشيو «سراي طوب قاپي.» (E. 3369), (E. 10800), (E. 5890) 10ـ باروت‌خانه، امروزه در منطقه معروفي است در «موتلاف آتاكوي» در ساحل درياي مرمر در استانبول. 11ـ «Tunka» پادگان نظامي. 12ـ آرشيو «سراي طوپ‌قاپي» و منطقة «وزير اسكله سي» در فاصلة «سراي بورني» و «سركه جي» قرار دارد. 13ـ آرشيو سراي طوپ‌قاپي (1/8765). 14ـ نك: Silahtar Tarihi, II, p. 15 15ـ آرشيو سراي طوپ قاپي (E. 4713) نكتة قابل توجّه اين است كه رئيس اسقف‌ها در اين جشن شركت كرد، وآغا كه كليد را با خود حمل مي‌كرد در حالي كه ردايي سرخ بر تن داشت و در دست او كاسه‌هايي بود كه در آن سوره‌ها و آيات قرآني با خطّي زيبا براي تبرّك نوشته شده بود و در سمت راست و چپ او 16ـ صُرّه به كيسه‌اي گفته مي‌شد كه در آن وجوه نقدي كعبه و يا كليد كعبه را مي‌گذاشته‌اند. 17ـ Al-Azraki, Akhbar Makka, ed. Wustenfeld, I. p.54, II. 4-11, Wustenfeld, Gesch, Mekka, 1861, p.169-200 18ـ .The Travels of Ibn Jubayr (Trans. Broadhurst, R.J.C.) London: 1925 p. 78-79 19ـ احمد ناصر همان كسي است كه تلاش وقفه ناپذيري براي ايجاد وحدت و يك پارچگي جهان اسلام به كار برد ولي در اين كار توفيقي نيافت. 20ـ براي نخستين بار، در عصر عثماني، در زمان سلطان بايزيد اول (1389 ــ 1402) و فرزندش سلطان محمد اوّل (1403 ــ 1421م)، «صرّه» به مكّه معظّمه و مدينة منوّره ارسال گرديد. همچنين سلطان مراد دوّم (1421 ــ 1451م) پس از فتح استانبول در سال 1453م نيز به ارسال صرّه اقدام كرد و سلطان بايزيد دوّم نيز در سال 1481 ــ 1512م اين سنّت را دنبال كرد. همچنين از سوي سلطان سليم اوّل پيش از فتح مصر و پس از آن، اين كار تعقيب شد. 21ـ :Gokyay, O.S., "Mimar Mehmet Aga", I.H Uzuncarsiliya Armagan صفحة 123 و بعد ازآن. Zobdat'l-Tavarih, p. 154 احتمال مي ورد كه اين ناودان از سوي خليفه ناصر (575 ــ 622 هـ / 1180 ــ 1225م) ساخته شده باشد. 22ـ همان، ص155. 23ـ همان، صص 149 ــ 150. 24ـ همان، ص155. 25ـ همان، ص 156، هم اكنون اين ناودان در بخش امانات مباركه در موزه طوپ قاپي در معرض ديد بازديدكنندگان است.
لطفا منتظر باشید ...
