لطفا منتظر باشید ...
اصحاب حديث
و ايشان پنج فرقه‌اند: 1ـ الدّاووديّه: اصحاب داوودبن علي الاصفهاني و ايشان را اصحاب ظواهر گويند. از آنچه به ظاهر اخبار و آيات كار كنند وقياس را منكر باشند. 2ـ الشافعيه: اصحاب عبدالله بن محمد بن ادريس شافعي المطلبي است و مذهب او در اصول دين و توحيد همين است كه ذكر شد. اختلاف ميان وي و اصحاب رأي در فروع است، الا در يك چيز و آن حديث ايمان است كه درستي ايمان را به مذهب او سه شرط است، الاقرارا با للسان و التصديق بالجنان و العمل بالاركان و چون چنين باشد بيفزايد به طاعت و بكاهد به معصيت و اجتهاد و قياس نگويد. 3ـ المالكيّه: اصحاب مالك ابن انس بن مالك باشند و او امام عراق بود و صاحب كتاب موطأ مغابه و حدود يمن بيشتر مذهب او دارند. 4ـ الحنبليه: اصحاب احمد حنبل‌اند و بعضي از ايشان مشبهند و او پير بود كه شافعي در رسيد او خدمت شافعي كرد وعنان اسب شافعي گرفته بود و مي‌گفت: « اقتدوا هذا الشبابّ المهتدي».اباضيه
اينان پيراوان عبدالله بن اباض تميمي بودند. امتياز آنها اين بود كه با مخالفان خود سخت نمي‌گرفتند و مي‌گفتند ازدواج با آنها رواست و خارجي و غير خارجي از همديگر ارث مي‌برند. مخالفين را اول بايد ارشاد نمود سپس با آنها جنگيد. اگر كار به جنگ كشيد و اموال آنها به دست خوارج افتاد جز سلاح و اسب چيزي از آنها حلال نيست. مرتكب گناه كبيره موحد است ولي مومن نيست، كافر نعمت است، ولي كافر دين نيست. اعمال بندگان مخلوق خداست به حقيقت نه مجاز منتسب به بندگان است، اوامر و نواهي الهي شامل كفار نيز مي‌گردد. روند تحويل افكار خوارج اوليه به اباضيه اعتدال در رأي و مواضع سياسي، با در نظر گرفتن و اقعيات به دور از تعصبات خشك مقدسي ايدآلستي، تغيير مشي آشكار،از بي‌برنامگي و خشونت به دعوت سازمان يافته و زير زميني، مخالفت حكومتهاي وقت بر پاي? اهداف و اصول اسلامي و ارزشهاي موروثي عربي، بنا به وقول اباضيها مذهب اباضي از نظر شكل‌گيري و تأسيس به شخصيت جابر ابن زيد بازمي‌گردد. وي فقيه و متحدثي بود كه پايه‌هاي فقهي و اصول مذهب اباضيه را بنيان نهاد. جابر ابن زيد اصلاً عماني بود و در سالهاي 18 و 21 هجري به دنيا آمد بين سالهاي 93 تا 103 هجري در گذشت. وي همچنين از دوستان و شاگردان عبداله بن عباسي بود. جابر ابن زيد علاوه بر اباضيان نزد علماء و مسلمانان هم دور? خود به عنوان يكي از ائم? حديث مقام خاصي داشت. وي كه از خوارج اوليه به حساب مي‌آمد با مشاهد? هزيمت شورشهاي گروههاي مختلف خوارج در ده? 50 قرن اول هجري به تأسيس يك سري تشكيلات سرّي در بصره دست زد و با مواضع ميانه روي، نسبت به محكم اول تلاش نمود. اولين تشكل خوارج به امامت عبداله بن وهب راهبي را لحكمه الاولي و داوريخواهان گويند تا از حملات امويان محفوظ بمانند، لذا آغازگر دوران كتمان يا مشي محرمانه به شمار مي‌آيد. از علائم و شواهد تاريخي معلوم مي‌شود كه فعاليتهاي اباضيه در زمان جابرابن زيد به عنوان تهديدي بري قدرت حجاج بن يوسف تلقي مي‌شد. لذا حجاج مدتي وي را زنداني كرده سپس همراه چند تن ديگر از شيوخ اباضي به عمان تبعيد نمود. اين عمل، عامل مؤثري براي تبليغات اباضيه در عمان و تشكيل هسته‌هاي اوليه در آن سرزمين شد. از آنجا كه جابر ابن زيد خود عماني بود، حضور وي در بين مردم عمان تأثير زيادي در سهولت دعوت و گرايش مردم عمان به مذهب اباضي داشت. اين موضوع با مماشات و سازشي كه واليان ازدي سرزمين عمان در اواخر حكومت بني اميه و اوائل بني عباس با اباضيان داشتند. در تبديل آن منطقه به مأمن طرفداران اباضي كمك زيادي نمود. اصول دين در مذهب اباضيه 12 اصل است كه 9 اصل آن اصول عقايد و سه اصل ديگر را دين ناميده‌اند. اصول عقايد عبارتند از: توحيد ـ صفات ـ ايمان ـ اعتقاد به عدم رؤيت الله ـ قدر ـ عدل ـ و عد و عيد و شفاعت مخلوق بودن قرآن ـ اعتقاد به عدم منزلّه بين المنزلتين اصول دين يا اجتمائي عبارتند از: 1ـ تولي و تبري2ـ مسالك الدين
3ـ امامت
