مقدمه - منازل سلوک عرفانی در آیینه حج نسخه متنی

مقدمه

1ـ تمامى اعمال عبادىِ شريعتِ مقدّس، جدا از صُوَر ظاهرى، داراى اسرار و رازهاى شگفت انگيزى است كه مؤمنان به ميزان سِعه وجوديشان از آن بهرمند مى گردند.

از امام صادق ـ ع ـ سؤال شد: منظور از «قوّت» كه در آيه شريفه: «خذوا ما آتيناكم بقوة»⁽¹⁾ آمده، چيست؟ آيا مراد «قوّت جسمى» است يا «قوّت قلبى»؟
حضرت در پاسخ فرمودند: قوّت در هر دو قلمرو منظور است.

آنچه در قلمرو جسم وبدنِ مكلّف است، همان احكام و آداب يك فريضه است كه بيان آن به عهده «فقه» است و آنچه در قلمرو قلب اوست، همان اسرار و بطون يك فريضه است كه تبيين آن به عهده «فقهِ فقه» است.

از اينرو اين قلب آدمى است كه به شهودِ عينى يك فريضه و اسرار نهانى يك عبادت مى رسد و به درك آنچه كه چشمان ظاهرى از نظاره آن عاجزند، نائل مى شود.

«حجّ» نيز ـ كه از اعظم و اهمّ عبادات الهى است ـ از اين اصل اصيل مستثنا نيست. زيارت بيت الله الحرام، صورت و قشر و ظاهرى دارد كه همان «مناسك حجّ» است و «علم شريف فقه» آن را تبيين نموده است، و سيرت و مغز و باطنى دارد كه ـ فى الجمله ـ همان «سير الى الله و سلوك الى جناب الله ـ عزّوجلّ ـ » است كه «فقه الله الأكبر» آن را تشريح كرده است.

2ـ اين سير به جانب دوست و سفرِ عرفانى الهى، داراى منازلى است كه هر منزل، خود مشتمل بر مقامات و مراتبى است، كه پاره اى از آنها جُز براى اهل معارف الهى و اولياى كُمَّل و محبّين و مجذوبين درگاه دوست، ميسَّر و حاصل نمى شود.

از اين روست كه عارف كاملِ بالله و مُحبّ واصل الى الله، حضرت امام خمينى ـ قدّس الله روحه الشريف ـ در باب اسرار نماز فرموده اند:

«... و هر كس از اهل سير و سلوك الى الله را نمازى است مختص به خود او و حظّ و نصيبى است از آن، حسب مقام خود; چنانكه ساير مناسك از قبيل روزه و حجّ نيز همين طور است ...

... و ديگران كه به آن مقام نرسيده اند، از براى آنها حظّى از نماز آنان نيست، بلكه صاحب هر نشأه و مقامى، اگر از مَركب عصبيّت و انانيّت فرود نيايد، انكار ساير مراتب كند و غير از آن كه خود به آن متحقق است مقامات ديگر را باطل و حشو شمارد، چنانكه مراتب و مقامات انسانيّه را نيز كسى كه به آن نرسيده و از حجاب انانيّت خارج نشده انكار كند و معارج و مدارج اهل معرفت و اوليا را ناچيز شمارد ...»

پس حبّذا، آن قلوبى كه در سير به سوى إله از مركب عصبيت و انانيّت فرود آمده، با خضوع در برابر مقامات بالاتر، عزم و همّت خود را بر پيمودن ساير مراتب، تا غاية القصواى عروج كمالى و معراج روحى و معنوى، جزم كرده است.

خوشا آن دل كه عرصه شهود اسرار فرائض الهى است و آفرين خداى بر آن عبد آزمون شده اى كه «له قلب أو ألقى السمع و هو شهيد.»

3ـ آنچه در پس اين مقدمه خواهد آمد، بيان مختصرى است از آن اسرار و رازهاى شگفتِ نهفته در فريضه انسان ساز «حجّ» كه در ضمن تبيين «منازل حجّ» به آن خواهيم پرداخت.

باشد تا خداوند قادر متعال جذوه اى از آتش اين اسرار در دلهامان بيفكند تا از آن رهگذر، جذبه اى حاصل آيد و حجابهاى ضخيم قلبهامان به كمال انقطاع الى الله، يكسره خرق گردد.

انه ولىّ الهداية والتوفيق