قدرداني و تجليل از بزرگان علم و فرهنگ و ادب و دانشمندان و خدمتگزاران و سالکان و عارفان يک ملّت ـ که هر کدام به نوعي منشأ خدمات ارزنده و موجب پيشرفت ملّت خود شدهاند ـ يکي از سنّتهاي ديرينه و زنده در ميان ملّتهاي متمدن و پيشرفته جهان است و جاي خوشبختي است که اين روش شايسته در محافل علمي جهان نيز راه پيدا کرده و با برگزاري سالگرد تولّد و وفات و يا برپايي هزارهها و کنفرانسها و... از شخصيّتهاي علمي که بعضاً از مرزها و حدود ملّي خود پا فراتر نهاده و شخصيتي بينالمللي و جهاني پيدا کردهاند قدرداني ميکنند تا بدين ترتيب ملّتها را در مقابل خدمات و آثار مفيد و سازنده آنان به اداي احترام وا دارند. جوامعي که در بزرگداشت شخصيتهاي ارزنده خود حرکتي از خود نشان نميدهند از جوامع مرده عالم به حساب ميآيند. بر پايي چنيني مجالس و محافلي علاوه بر اداي دَين نسبت به حق عظيمي که آن بزرگان به فرهنگ و نسل امروز دارند، گاهي ابعاد علمي و فرهنگي و اجتماعي به خود گرفته و گاهي حتّي شخصيت دانشمندان گمنامي را که بر اثر حجاب معاصرت و يا به عللي ديگر در زمان حيات خود روشن نگرديده و از خاطرهها محو شدهاند روشن ميسازند. توجه نسل امروزي و نسلهاي آينده و جويندگان راه حق و حقيقت را به شناخت آثار و افکار و خصوصيات اخلاقي و رمز و راز موفقيتشان معطوف ميدارد. اين وظيفه ماست تا از علما و دانشمندان اسلامي خود که با برخورداري از اقيانوس بي کران و پرفيض قرآن و اسلام و الهام گيري از ائمّه طاهرين ـ صلوات الله عليهم اجمعين ـ جامعه اسلامي را روح داده و راه و رسم فراگير و سالم ترقي و تعالي را به انسانها نشان ميدهند تجليل کنيم، اين بزرگداشت، احترام از عالمان و اسلام و امري لازم و ضروري است. اينجانب به تهيّه و فراهم آوردن«منابع و مآخذ شرح حال علاّمه بزرگوار» پرداختم تا راه براي کساني که ميخواهند درباره اين عالم بزرگ جهان اسلام تحقيق کنند هموار گردد. در اينجا تذکار اين مطلب لازم است که علامّه مجلسي برخلاف آنچه برخي پنداشتهاند تنها يک محدث نيست بلکه اديب و فقيهي بلند آوازه نيز هست. براي نمونه نظراتي که مرحوم صاحب جواهر در«تحديدليل از ايشان بيان ميکند[1] و يا تحقيقاتي که در صلاة مسافر[2] دارد و ... نشان دهنده بُعد فقهي اين فقيه گرانقدر است.«بيان» هاي ايشان که در ذيل پارهاي از احاديث آورده اگر جمع آوري شود مجلسي را به عنوان محقّقي بينظير معرفي خواهد کرد.
علامه مجلسي و «بحارالأنوار»
آقاي محمد صادق نجمي در اين باره مينويسد: در مورد اين ابر مرد علم و تحقيق ميتوان در دو بعد مختلف علمي به صورت محدّثي عاليقدر و يا در قيافه محققي بينظير سخن گفت: