روشهاي انحرافي تربيت - روش تربیت در کتاب و سنت (1) نسخه متنی

روشهاي انحرافي تربيت

به عنوان مثال نمونه‌هائي از روشهائي را که از طريق مستقيم کتاب و سنت، کم و بيش منحرف مي‌بينيم در اينجا يادآور مي‌شويم:

يکي از اين روشها طريقه ‌ برخي از شعراء و سخن سرايان قديم و جديد است که مثلاً هنگامي که مي‌خواهند انجذاب به حق متعال و فاني شدن در ذات مقدس او را به نحوي که انسان به هيچ موجودي ديگر جز خالق و پروردگار خويش توجه نداشته باشد، بيان کنند و به مردم تعليم دهند، سخن از ساغر و مي و پياله و مستي مي‌آورند و مثلاً مي‌گويند؛

و ملا جلال الدين مولوي در کتاب ديوان شمس گويد:

بعضي ديگر در اين باره، به لفظ قمار متوسل شده چنين گويد:

چنانکه گفتيم اينان از اين الفاظ، قطعاً معاني ظاهر و متبادر آن را که قطره‌اي از شراب انگور نوشيدن و عقل از کف دادن و نرد و شطرنج بازي کردن را اراده نکرده‌اند، بلکه مقصودشان همان معاني مقدسي است که بيان کرديم، ولي بدون شک اين گونه استعمال و اراده اين گونه معاني، انحراف از روش کتاب و سنت است، ما در هيچ آيه و روايتي کوچکترين اثري از چنين روشي مشاهده نمي‌کنيم، از اين رو مي‌گوئيم: اين روش خالي از زيان بدآموزي نخواهد بود.

يکي از اين زيانهائي که در مرحله ابتدائي به نظر مي‌رسد اين است که بکار بردن و شيوع دادن اين الفاظ و عبارات در ميان جوانان نورس و کمال نيافته، سبب مي‌شود که اينان پيش از آن که معاني مقدس را بفهمند، به جانب معاني ظاهر و متبادرش گرايش پيدا کنند، زيرا فهم اين معاني آسان است و گرايش به جانب آن مطابق با ميل و خواهش انسان و فهماندن معاني ثانوي که گويندگان، آن را اراده کرده‌اند مؤنه و دقت بيشتري مي‌خواهد و احتمال خطر افزايش مي‌يايد وقتي که گوينده از دنيا رفته و معني مقصود خود را به صراحت نگفته باشد يا زنده باشد و نتواند آن معني را به شنونده تفهيم کند، در اين صورت خداي نخواسته گاهي مي‌بينيم که شنونده اشعار، سر از خانه خمّار و پاي بساط قمار بيرون ‌مي‌آورد و در جواب مربيان دلسوز هم، چند شعري از شاعران مزبور را مي‌خواند و اگر به جانب ميگساري هم کشيده نشود، لااقل محبت مي و ساغر و ساقي در دلش ايجاد مي‌شود يا لااقل زشتي و قباحت ميگساري و قماربازي در نظرش کم مي‌شود.

روش کتاب و سنت در تربيت افراد نسبت به بازداشتن ايشان از اين ماده ‌خطرناک اين است که رسول خدا(ص) مي‌فرمايد:

اَلْخَمْرُ حَرٰامٌ وَ لَعَنَ اللهُ الْخَمْرَ بِعَيْنِهٰا وَ آكَلَ ثَمنهٰا وَ عٰاصِرَهٰا وَ مُعْتَصِرَهٰا وَ بٰايِعَهٰا وَ مْشْتريهٰا وَ شٰارِبَهٰا وَ سٰاقيهٰا و حٰامِلَهٰا وَ الْمَحْمُولَةَ اِلَيْهِ.[7]

خمر حرام است و خداوند، خود خمر و خورنده قيمت آن و فشاردهنده انگورش و عصاره آن و فروشنده و خريدارش و آشامنده و ساقيش و باربر و هدفي را که خمر به سوي آن مي‌رود لعنت کرده است.

و باز مي‌فرموده‌اند:

لاٰ تُجٰالِسْ شٰارِبَ الْخَمْرِ ... و لاٰ تَأكُلْ عَلىٰ مٰائِدَةٍ يُشْرَبُ عَلَيْهٰا خَمْرٌ.[8]

با شرابخوار مجالست مکن و بر سر سفره‌اي که ميگساري مي‌شود منشين.

پيداست که اين روش با روش شعرا کاملاً متفاوت است. کتاب و سنت درباره ‌توجه به ذات مقدس باري تعالي دعاهائي را از قبيل: هبنى كَمٰالَ ألْاِنْقِطٰاع إلَيكَ، به ما تعليم داده‌اند.