حديث سلسلة الذهب
ابن صلت هروي ميگويد: با حضرت رضا عليهالسلام بودم. وقتي سوار بر استر به نيشابور گام نهاد، دانشوران به استقبالش رفته، افسار استر را گرفتند و گفتند: پسر رسول خدا، تو را به حق پدران پاكت، سخني بگو.امام سر از هودج بيرون آورد و فرمود: پدرم موسي بن جعفر از پدرش جعفر بن محمد، از پدرش محمد بن علي، از پدرش علي بن حسين از پدرش حسين آقاي جوانان بهشت، از امير مؤمنان، از رسول خدا صلياللهعليهوآله چنان نقل كرد كه جبرئيل روح الامين از سوي خداوند گفت:
اني انا اللّه لا إله الا انا وحدي. عبادي فاعبدوني وليعلم من لقيني منكم بشهادة ان لا إله الا اللّه مخلصا بها انه قد دخل حصني ومن دخل حصني امن من عذابي.
من خدايي هستم كه جز من پروردگاري نيست. بندگان من، مرا عبادت كنيد و بدانيد هر كه با شهادت لا اله الا اللّه و اخلاص و عمل مرا ملاقات كند، به حصارم گام مينهد و هر كه به حصارم قدم گذارد، از عذابم ايمن است.
آن گاه دربارهي اخلاص در شهادت بر يگانگي خداوند پرسيدند، فرمود:
«طاعة اللّه وطاعة رسول اللّه وولاية اهل بيته.»26
پيروي از خداوند و فرستادهي پروردگار و پيوند با اهل بيت وي.
از پذيرش ولايت عهدي تا شهادت
در مرو مأمون به استقبال امام شتافت و او را ناگزير ساخت پيشنهاد ولايتعهدي او را بپذيرد. امام در برابر رژيم موضعي منفي و شگفت انگيز اختيار فرمود؛ زيرا پذيرش ولايت عهدي را به عدم مسئوليت خصوصي و عمومي مشروط ساخت. او فرمود: ولايت عهدي را به شرطي ميپذيرم كه كسي را به مقامي نگمارم و از كاري بركنار نكنم، سنتي را دگرگون نسازم، از دخالت در امور حكومت بر كنار باشم و تنها مورد مشورت قرار گيرم.27به اعتقاد امام تا حكومت به طور كامل تحت رهبري وي قرار نميگرفت، مشروعيت نمييافت؛ حضرت، با عدم دخالت در امور حكومتي، عملاً مشاركت در حكومت را رد كرد؛ زيرا بر اساس مشاركت، امام بايد سهم مأمون در حكومت بر مؤمنان را تأييد ميكرد و به آن مشروعيت ميداد. بنابر اين، نقشهي اخذ مشروعيت مأمون با عدم دخالت امام در امور حكومتي ناكام ماند.28
پس از پذيرش ولايت عهدي مراسمهاي مفصل جشن برگزار شد؛ ولي از آن جا كه مأمون امام را تنها براي كسب مشروعيت به ايران فرا خوانده بود، بعد از حدود سه سال، در صفر سال 203 در پنجاه و پنج سالگي، وي را مسموم ساخت.29 پيكر امام در سناباد به خاك سپرده شد.
اي روضهيي كه دهر ز بويت معطر است
در طينت تو چشمهي خورشيد مضمرست
خاكي و نه فلك بوجودت منورست
خورشيد كو يگانه رو هفت كشورست
بهر شرف ز خاك نشينان اين درست30
آبت ز كوثر و گِلت از مشك و عنبرست
بوي تو چون نسيم جنان روح پرورست
تا در تو نور ديده زهرا و حيدرست
بهر شرف ز خاك نشينان اين درست30
بهر شرف ز خاك نشينان اين درست30
* * *
زيارت امام رضا عليهالسلام
زيارت ديدار مشتاقانهي برگزيدگان خداوند است؛ برقرار ساختن ارتباط قلبي با حجّت پروردگار و حضور در مشهد و گرامي شمردن شهيد است. امام رضا عليهالسلام دربارهي زيارت ميفرمايد:انّ لكلّ امام عهدا في عنق اوليائه وشيعته وانَّ من تمام الوفاء بالعهد وحسن الاداء زيارة قبورهم. فمن زارهم رغبة في زيارتهم وتصديقا بما رغبوا فيه كان ائمتهم شفعاءهم يوم القيامة.31