در اصطلاح سنتي ميان عالمان نحو عربي، اضافه لفظي گونهاي از اضافه است كه در معنا، مفيدِ تعريف و تخصيصي براي مضاف خود نيست و در ساخت واژهاي، مضافِ آن، به اصطلاح «صفت شبيه به فعل مضارع»، و در بسياري از موارد، اسم فاعل است. جالب توجه آن است كه در منابع دستور روسي نيز، به هنگام سخن از موارد استفاده از حالتِ مضاف اليهي(Roditel' nyi padezh)، يكي از موارد استعمال معمول آن را درباره فاعلِ واقعي فعلي دانستهاند كه پس از اسماء مشتق از فعل قرار گرفته باشد. البته در زبان امروزيِ روسي، به كارگيريِ اين نوع تركيبها كه در آنها رابطه فعل و فاعل در قالب تركيبي اضافي بيان ميشود، از رونق افتاده و تا حدي صورت كهنگي به خود گرفته است.در ترجمههاي موجود قرآن به روسي، بسيار محدود ميتوان به نمونههايي دست يافت كه تركيبي از نوع اضافه لفظي، به گونهاي تحت اللفظي به تركيب اضافي برگردان شده باشد. به عنوان نمونهاي از اين دست ميتوان به تعبيرِ «المقيمي الصلوة» (حج / 35) اشاره كرد كه در ترجمه سنتيِ سابلوكوف و ترجمه زبانشناسانه كراچكوفسكي با تركيبي اضافي جايگزين شدهاند (Kr. vystaivayushchix molitvu; postayanny v molitve؛ قس: برگردان به صورت فعلي در ترجمه گروهِ عثمانوف، tvoryat obryadovuyu molitvu). نمونهاي ديگر، تعبير «متخذات اخدان»(نساء / 25) است كه در ترجمههاي سابلوكوف و كراچكوفسكي به صورت اضافي برگردان شدهاند (Kr. berushchim pryatelei ; Sab. neimevshimi lyubovnikov؛ قس: برگردان به صورت صفت مركبِ vozlyublennymi در ترجمه گروه عثمانوف).اگر چه نمونههايي از برگردان لفظ به لفظ ياد شده، در دو ترجمه مذكور ناياب نيست، اما گرايشِ عمومي در ميان مترجمان روسي قرآن، درباره چنين تركيبهايي، ترجمه آن به صورت جملهاي برمدار فعل بوده است. بر اين پايه و در ترجمه بسياري از تعبيرهاي قرآني از اين دست مانند «متوفيك و رافعك» (آل عمران / 55)، «كاشفوا العذاب»(دخان / 15) و «منجوهم» (حجر / 59)، ترجمههايي فعلي و بدون استفاده از تركيب اضافي ارائه شده است.به عنوان ملاكي براي مقايسه، بايد يادآور شد كه در ترجمههاي متداول روسي از كتب عهدين، نمونههايي ديده ميشود كه نشان ميدهد چگونه مترجمان كتاب مقدس، در برخورد با مواردي مشابه از كاربرد تركيبهاي اضافي، بر به كارگيريِ تركيبهايي همسان دربرگردان روسي پاي فشردهاند و گاه در بندي واحد از كتاب مقدس، چندين تركيب از اين دست را بدون نگراني از پپچيدگي عبارت، در پي هم آوردهاند. از نمونههاي كاربرد اين نوع تركيبهاي اضافي، ميتوان به بندهاي 44 و 46 از باب پنجم انجيل متي اشاره كرد كه آرايش ريختيِ عباراتِ آن در اصل يوناني، آرايشي متكي بر اضافه است و همين آرايش در ترجمههاي گوناگون انجيل متي، از جمله ترجمههاي عربي، اسلاوي و روسيِ كهن بازتاب يافته است.
لطفا منتظر باشید ...
