توافق گفتار با كردار; شرط اصلى تأثير گفتار
از ديگر نكاتى كه در مقام ارشاد و تعليم ديگران، به خصوص در تربيت و تبليغ مذهب صحيح، بايد بدان توجه داشته باشيم. اين است كه رفتار و گفتارمان با همديگر توافق داشته باشد.«نور» به آرامى و ملايمت در ديان اثر مى گذارد، در حالى كه «نار» مى سوزاند و آزار دهنده است. در مقام ارشاد و هدايت ديگران، بايد مثل نور بود، نه نار. نبايد طورى حرف بزنيم كه مخاطب و شنونده اذيت شود، نبايد با تندى و خشونت برخورد نماييم، بايد با ملايمت رفتار كنيم تا حرف حق در شنونده اثر كند. امام صادق(ع) در ادامه حديث مى فرمايند: «كانوا دُعاتا اِلينا باَعمالِهم و مَجهودِ طاقتهم»; آنان (نه با زبان تنها)، بلكه با اعمالشان و نهايت توانشان مردم را به سوى ما دعوت مى كنند. همان گونه كه اشاره شد، گاهى رفتار يك شخص موجب مى شود كه ديگران به او متمايل شوند و بدون اين كه بر سخن خود استدلال محكمى ارائه كند گفتارش مؤثر واقع مى شود. بنابراين، در مقام ارشاد و نصيحت، تأثير عمل كم تر از گفتار نيست. به همين دليل، مى فرمايد: خدا رحمت كند گروهى را كه تمام توان خود را صرف هدايت مردم كردند.بايد توجه داشته باشيم كه وظيفه ما فقط عمل فردى به دستورات اسلام نيست; يكى از بزرگ ترين وظايف ما هدايت ديگران است، چه روحانى باشيم ـ كه رسماً اين مسؤوليت را پذيرفته ايم ـ و چه غير روحانى. هر كس بايد به قدر توان خود، ديگران را هدايت كند.
اگر بينى كه نابينا و چاه است
اگر خاموش بنشينى گناه است
اگر خاموش بنشينى گناه است
اگر خاموش بنشينى گناه است
1- محمدباقر مجلسى، بحارالانوار، ج 78، ص 279، روايت 1، باب 24 2- همان، ج 2، ص 190، روايت 25، باب 26 3- همان، ج 21، ص 81، روايت 6، باب 25 4- سعدى، گلستان