الفهرست - تازه های فقه، حقوق، اصول و رجال نسخه متنی

حسن حسن زاده آملى, تحقيق: سيد محمد كاظم مدرّسى, فاضل عرفان, محمد كاظم محمودى, قم, انتشارات دفتر تبليغات اسلامى, چاپ اول, 1376.

در ميان نام راويانى كه در زنجيره اسناد وجود دارند, نامهايى وجود دارد كه شايد مراجعه كننده در تلفظ آنها به اشتباه افتد يا به خاطر همانندى دو نام, نتواند آنها را بازشناسد, در مثل , امكان دارد, نام دو راوى از جهت حروف همانند باشند; اما در تلفظ فرق داشته باشند.

براى حل اين مشكل, آيت اللّه حسن زاده آملى, دست به نگارش (اضبط المقال فى ضبط اسماء الرجال) زده است.

از آن جا كه لغزشهايى در چاپ اول راه يافته بود, چند تن از محققان به رفع لغزشها و اضافه كردن نامهايى كه نويسنده به آنها برخورد نكرده, پرداخته اند و در دسترس خوانندگان مشتاق قرار داده اند.

خلاصة الاقوال فى معرفة الرجال

علامه حلى (648 ـ 726 هـ.ق.), تحقيق: جواد قيّومى, مؤسسه نشر الفقاهة, چاپ اول, 1417.

اين اثر, در دو بخش سامان يافته است: در بخش نخست راويانى معرفى شده اند كه نويسنده به روايت آنها اعتماد مى كرده و در بخش دوم راويانى شناسانده شده اند كه نويسنده در عمل به روايت آنها توقّف مى كرده است, يا به خاطر ضعف آنان, يا به خاطر اختلاف رجاليان در توثيق و تضعيف آنان, يا به خاطر ناشناخته بودن آنان.

در خاتمه, مباحثى مربوط به رجال ياد شده است.

بخش عمده عبارتهاى نقل شده در اين كتاب, عبارتهاى مشايخ سه گانه و بيش تر از رجال نجاشى است.

در بيش تر جاها مآخذ ياد نشده, مگر در صورتى كه كتابها درنام راويان يا در توثيق و تضعيف آنان, اختلاف داشته باشند.

آقاى جواد قيّومى, اين اثر را با استفاده از سه نسخه دستنوشته و چاپى تصحيح و با ويژگيهاى زير, در دسترس محققان و پژوهشگران قرار داده است:

الف. يادآورى لغزشهاى نويسنده در پانوشت.

ب . شرحهاى سودمند در پاورقى, مانند: شرح عبارتها و واژگان دشوار, يادآورى يكى بودن پاره اى عنوانها يا چندتا بودن آنها, با ذكر دليل و….

ج . گذاردن شماره مسلسل براى تمام نامها كه به 1779 مى رسد و شماره مسلسل ديگر براى نامهاى هر باب.

د . تهيه فهرست رجالى كه در اين اثر از آنان ياد شده است.

دروس تمهيديه فى القواعد الرجاليه

باقر ايروانى, ناشر: حبيب, چاپ اول, 1417هـ.ق.

پس از گذراندن چهارمرحله, فقيه مى تواند با يك روايت, حكم معينى را استنباط كند:

1 . اثبات دلالت روايت بر حكم معين. 2 . اثبات حجت بودن دلالت, به ديگر سخن, ثابت كردن حجت بودن ظهور. 3 . اثبات حجّت بودن خبر ثقه. 4. اثبات اين كه اين خبر, خبر ثقه است.

ثابت كردن مورد اخير, مربوط به علم رجال است.

كتاب (دروس تمهيديه فى القواعد الرجاليه) در موضوع كليات علم رجال, در دو سطح تدوين يافته است: در سطح اول, به گونه فشرده و خلاصه, به مباحث كلى رجال پرداخته شده و در سطح دوم, به شرح بيش تر مباحث پرداخته شده و هر دو سطح, در يك مجلد به چاپ رسيده است, با مقوله هاى زير:

طرق اثبات وثاقة الراوى, التوثيقات العامه,مدرك حجيّة قول الرجالى, اقسام الحديث, نظرات فى بعض كتب الحديث, نظرات فى كتبنا الرجالية.

از ويژگيهاى اين اثر, طرح پرسشهاى بسيار از مباحث مطرح شده در پايان هر قسمت است.

الرسائل الرجاليه

سيد محمد باقر موسوى شفتى (1175 ـ 1260هـ.ق.), تحقيق: سيد مهدى رجايى, اصفهان, كتابخانه مسجد سيد, چاپ اول, 1417.

به تازگى سيد مهدى رجايى, با استفاده از نسخه هاى دستنوشته و چاپ سنگى, 20 رساله رجالى حجت الاسلام شفتى را تصحيح و با عنوان (الرسائل الرجالية), در دسترس دوستداران اين دانش قرارداده است:

1 . رسالة فى تحقيق الحال فى ابان بن عثمان و اصحاب الاجماع.

2 . رساله فى تحقيق الحال فى ابراهيم بن هاشم.

3 . الارشاد الخبير البصير الى تحقيق الحال فى ابى بصير.

4 . رسالة فى تحقيق الحال فى احمد بن محمد بن خالد البرقى.

5 . رسالة فى تحقيق الحال فى احمد بن محمد بن عيسى الاشعرى.

6 . رسالة فى تحقيق الحال فى اسحاق بن عمار.

7 . رسالة فى تحقيق الحال فى حسين بن خالد.

8 . رسالة فى تحقيق الحال فى حماد بن عيسى.

9 . رسالة فى تحقيق الحال فى سهل بن زياد الآدمى.

10 . رسالة فى تحقيق الحال فى شهاب بن عبد ربّه.

11 . رسالة فى تحقيق الحال فى عبد الحميد العطار وابنه.

12 . رسالة فى تحقيق الحال فى عمر بن يزيد.

13 . رسالة فى بيان الاشخاص الذين لقّبو بما جيلويه.

14 . رسالة فى تحقيق الحال فى محمد بن احمد الراوى عن العمركى.

15 . رسالة فى تعيين محمد بن اسماعيل.

16 . رسالة فى تحقيق الحال فى محمد بن خالد البرقى.

17 . رسالة فى تحقيق الحال فى محمد بن سنان.

18 . رسالة فى تحقيق الحال فى محمد بن عيسى اليقطينى.

19 . رسالة فى تحقيق الحال فى محمد بن الفضيل.

20 . رسالة فى تحقيق الحال فى معاوية بن شريح.

الفهرست

شيخ طوسى (385 ـ 460هـ.ق.), تحقيق: جواد قيومى, مؤسسه نشر الفقاهة, چاپ اول, 1417.

فهرست شيخ طوسى از جمله آثار ماندگار در علم رجال است كه در آن, نويسندگان اماميه شناسانده شده اند و بيش تر شيخ طريق خود به آنان را نيز يادآور شده و گاه به شرح حال آنان, پرداخته است.

اگر چه شيخ در مقدمه وعده داده, به جرح و تعديل مصنفان خواهد پرداخت و به مذهب آنان اشاره خواهد كرد, ليكن در عمل, همه جا چنين نكرده و مذهب بعضى از كسانى را كه داراى مذهب فاسدند, نشناسانده است. همچنين بسيارى ضعيفان را نشناسانده است. بنابراين, همين كه نام كسى در فهرست شيخ طوسى آمده, نمى توان او را امامى به معناى اخص ناميد, مگر اين كه شيخ از مذهب او سخن بگويد. بله, تنها نام بردن از كسى, روشن مى شود كه از اهل سنت نيست.

فهرست شيخ, به تازگى به همّت آقاى جواد قيومى, تحقيق و تصحيح شده است و با اين ويژگيها به چاپ رسيده است:

الف . تفسير بعضى واژه ها و اشاره به يكى بودن بعضى عنوانها, يا اختلاف آنها در پاورقى و همچنين شناساندن شمارى از مصنفان در پانوشت.

ب . گذاردن شماره مسلسل براى تمام نامها كه به 917 شماره مى رسد. همچنين گذاردن شماره مسلسل براى نامهاى هر باب, جداگانه.

ج . يادآورى اختلاف نسخه ها.

د . تهيه چهار فهرست زير:

رجال, ثقات و ضعيفان, منسوبين به مذاهب فاسد و موضوعها.

هـ. محقق در پايان, فصلى گشوده و در آن درستى طرق شيخ به مصنفان را يادآور شده و در اين فصل, از مبناى مرحوم آيت اللّه خويى در (معجم رجال الحديث) و آيت اللّه ميرزا جواد تبريزى پيروى شده است.

المفيد من معجم رجال الحديث

محمد جواهرى, قم, چاپ اول, 1417.

كتاب (معجم رجال الحديث), نوشته آيت اللّه خويى از جمله آثار برجسته علم رجال است كه بسيار مورد مراجعه محققان قرار مى گيرد; از اين روى, آقاى محمد جواهرى, براى آسان كردن كار بر محققان, اطلاعات ضرورى از هر راوى كه در (معجم رجال الحديث) ياد شده است, در كتاب (المفيد من معجم رجال الحديث) به گونه خلاصه گردآورده است: