كتابهاى فارسى و عربى - درایه و رجال شیعه در فهرستگان نسخه های خطی حدیث و علوم حدیث نسخه متنی

كتابهاى فارسى و عربى

از تعداد 97 عنوان درايه ، 9 عنوان به فارسى ، يك عنوان به فارسى و عربى و 87 عنوان به عربى است . و اين نشان مى‏دهد كه اين علم ، قبل از اين در اغلب موارد ، به عربى تحصيل و تدريس مى‏شده است .

وآخر دعوانا ان الحمد لله رب العالمين

پي نوشت

كتابشناس و فهرست نگار ، حوزه علميه قم.

25) چهار سال پيش نيز، گزارشى مختصر در مورد اين طرح منتشر شد، با اين عنوان: »گزارشى از طرح فهرستگان نسخه‏هاى خطى حديث و علوم حديث شيعه«، على صدرايى خويى، فصلنامه علوم حديث، شماره 16، تابستان 1379، ص 199 - 196

26) شايان ذكر است كه مجلدات بعدى فهرستگان - با عنايت بارى تعالى - بدين ترتيب منتشر خواهد شد . جلد 1: رجال و درايه ؛ جلد 2 تا 8: متون حديث ؛ جلد 9 تا 12: دعا ؛ جلد 13: حديث قدسى و اسماى حسنى ؛ جلد 14 و 15: اجازات ؛ جلد 16: فهرست‏هاى كلى براى پانزده جلد.

27) فهرست مصادر مورد استفاده در فهرستگان در مقدمه جلد اول آن ذكر شده است .

28) اسامى اين كتابخانه‏ها در مقدمه جلد اول فهرستگان ذكر شده است.

29) جلد اول فهرستگان در سال 1382ش با اين مشخصات چاپ شده است: فهرستگان نسخه‏هاى خطى حديث و علوم حديث شيعه ، جلد اول درايه و رجال قم ، سازمان چاپ و نشر دارالحديث ، بهار 1382 ، وزيرى ، 554 + 76ص . اين جلد از بخشهاى زير تشكيل شده است: مقدمه ، هفت تا دوازده ؛ مآخذ و مصادر ، سيزده تا پنجاه و چهار ؛ نام كتابخانه‏ها ، پنجاه و پنج تا هفتاد و شش ؛ بخش اوّل : درايه شيعه ص104-1 ؛ ملحق بخش اوّل : درايه اهل سنّت 130-105 ؛ بخش دوم : رجال شيعه ، 452-131 ؛ ملحق بخش دوم : رجال اهل سنّت 492-453 ؛ فهرست عناوين كتاب‏هاى معرفى شده ، 514-495 ؛ فهرست پديدآورندگان ، 532-515 ؛ فهرست كاتبان ، 554- 533 .

30) درمقاله زير نشان داده شده كه ريشه مباحث درايه در احاديث امامان معصوم‏عليهم السلام است ومحدثان شيعه، از زمان حضور ائمه‏عليهم السلام همواره به اين مباحث پرداخته‏اند .در آثار دانشمندان امامى قبل از قرن دهم هجرى نيز مطالب مهم وارزشمند دراين مورد وجود دارد، گرچه نخستين تأليف مستقل شيعى در علم درايه را در قرن دهم مى‏دانند. ر.ك .مقاله «گزارشى از سير مباحث درايه در اماميه تا سده دهم هجرى»، على نقى خدايارى، فصلنامه علوم حديث، شماره 30،زمستان 1382، ص 163 - 136.

31) بر اساس اظهار نظر مرحوم سيّد حسن صدر در كتاب تأسيس الشيعة لعلوم الإسلام ، حاكم نيشابورى از دانشمندان بزرگ شيعه بوده است . و به نظر ايشان حاكم اولين مؤلف در علم درايه در جهان اسلام است. رجوع شود به: تأسيس الشيعة لعلوم الاسلام، ص 295؛ الذريعة ، 199/2؛ دائرة المعارف تشيع، 34/6 .