اين سوره مباركه در شمار، بيست هشتمين سوره است كه پيش از آغاز ترجمه و تفسير آن به نكاتى از شناسنامه اش اشاره مى رود:
1 - چرا قصص؟
واژه «قصص» به مفهوم سرگذشت است كه در آيه بيست و پنجم اين سوره بكار رفته، و نام سوره از همين آيه برگرفته شده است؛ آنجا مى فرمايد:فلمّا جائه و قصّ عليه القصص قال لا تخف نجوت من القوم الظالمين.پس هنگامى كه موسى نزد شعيب آمد و سرگذشت خود را براى او باز گفت، وى گفت: ديگر ترسى به دل راه مده كه از گروه بيدادگران نجات يافته اى.افزون بر اين، در اين سوره سرگذشت طولانى و درس آموز موسى از ولادت شگفت انگيزش تا رسالت و پيكار فرهنگى و علمى و منطقى اش با فرعون و نجات بنى اسرائيل از اسارت استبداد، و نيز مبارزه آن حضرت با «قارون»، مظهر زراندوزى و زرپرستى و انحصار با درسهاى انسان ساز بسيارى آمده است.
2 - فرودگاه آن
به باور بيشتر مفسّران و دانشمندان قرآن پژوه، اين سوره مباركه در مكّه فرود آمده است، امّا پاره اى نيز بر آنند كه برخى از آيات آن، از جمله آيه هاى 52 تا 55 در مدينه، و آيه 85 در راه ميان مكه و مدينه بر قلب نورانى پيامبر مهر و خرد فرود آمده است.به باور ما دقت در آيات و مفاهيم انسان ساز عقيدتى و اجتماعى آن نشانگر آن است كه آيات اين سوره بطور يكسره با سبك و شيوه آيات و سوره هاى مكّى هماهنگ تر و همسازتر است، چرا كه از آغاز تا انجام بيشتر سخن از مسايل عقيدتى و زيربنايى است و در قالب دو سرگذشت طولانى موسى و بنى اسرائيل و رويارويى آنان با فرعون و قارون و شكست و نابودى اين چهره ها و مظاهر زشت زر و زور و تزوير، و پيروزى حق و حق طلبان و نيز نويد از حكومت جهانى حق، همه و همه براى ايجاد اميد به آينده روشن در دلهاى مردم تازه مسلمان و گرفتار در چنگال استبداد «مكه» است، و به آنان نويد مى دهد كه زورمداران و فريبكاران و برده داران و خودكامگان عرب نيز بسان فرعون و قارون و ديگر بيدادپيشگان و فريبكاران قرون و اعصار دير يا زود به كيفر بيدادشان خواهند رسيد و آينده از آن عدالتخواهان و آزادانديشان و مبارزان راه آزادى و حقوق انسانى است.
3 - شمار آيات و واژه هاى آن
به باور همه مفسّران اين سوره از 88 آيه و 1441 واژه و 5800 حرف تشكيل شده است و قاريان كوفه حروف مقطّعه آن را يك آيه به شمار آورده اند.
4 - فضيلت تلاوت آن
از پيامبر گرامى آورده اند كه در اين مورد فرمود:من قرأ طسم القصص اعطى من الاجر عشر حسنات بعدد من صدّق بموسى و كذّب به، و لم يبق ملك فى السّماوات و الارض الاّ شهد له يوم القيامة انّه كان صادقا.(135)كسى كه سوره قصص را تلاوت كند به شمار هر كدام از مردمى كه به موسى ايمان آورده و رسالتش را گواهى نمودند و يا آن حضرت را تكذيب كردند، ده حسنه به او پاداش داده مى شود، و فرشته اى در آسمان ها و زمين نخواهد بود، جز اينكه در روز رستاخيز بر راستگويى او گواهى خواهد داد.گفتنى است كه منظور نه تلاوت تنها كه همراه با دريافت مفاهيم و درس هاى آن و آن گاه عمل شايسته و بايسته و آزادمنشانه است.
5 - دور نمايى از محتواى آن
اين سوره، با حروف اسرارآميز مقطّعه آغاز و با نويد حكومت جهانى شايستگان و شايسته كرداران ادامه مى بابد.از پى آن به سرگذشت عبرت انگيز ولادت موسى،مراحل گوناگون رشد و تكامل او،هجرتش به مدين، ازدواج و تشكيل خانواده، بازگشت او به مصر، انگيزش او از جانب خدا، پيكار او با فرعون و فرعونيان خودكامه و برترى جو و تجاوزكار و عوامل نجات و رهايى بنى اسرائيل مى پردازد. آن گاه مبارزه او را با قارون، مظهر زرپرستى و زراندوزى و دجالگرى را ترسيم نموده و در لابلاى اين دو داستان طولانى صدها نكته انسان ساز و درس آموز و الهام بخش را، در ابعاد گوناگون عقيدتى، اخلاقى، انسانى، حقوقى، اجتماعى، و سياسى به تابلو مى برد.اگر بخواهيم از روزنه اى كوچك منظره اين بوستان عطرآگين و روح پرور را بنگريم، از جمله با اين گلها و گل بوته ها روبرو مى گرديم:وعده خدا و سنّت او بر پيروزى حق طلبان،قدرت نمايى شگفت آور خدا،شاهكارى ديگر، و ما او را به مادرش باز گردانديم،هجرت تاريخى موسى! انگيزش موسى، در كاخ فرعون، دجّالگرى و حق ستيزى فرعون،اراده تاريخساز خدا، آخرين اميد، و صدها نكته و اندرز و ده ها موضوع ديگرى كه خواهد آمد.
لطفا منتظر باشید ...
