فلسفه غسل مس ميّت - احکام نماز، وقت شناسی، قبله شناسی، پوشش نسخه متنی

فلسفه غسل مس ميّت

س: مي گويند اگر كسي دست به بدن حيوان مرده اي بزند، فقط بايد دستش را آب بكشد - اگر رطوبت در بين بوده - و غسل لازم نيست؛ اما اگر كسي دستش را به بدن انسان مرده اي بزند، بايد غسل كند و اگر رطوبتي در بين بوده، علاوه بر غسل، بايد دستش را آب بكشد. آيا مرده انسان ازمرده حيوانات هم نجس تر است.

ج: در پاسخ اين سؤال بايد بگوييم كه:.

اولاً: فلسفه واقعي احكام الهي براي ما در تمام موارد روشن نيست (براي روشن شدن اين موضوع به بحث مقدمه احكام بحث فلسفه احكام مراجعه شود).

ثانياً: شايد يكي از حكمتهاي آن اين باشد كه دين مقدس اسلام در قانون گذاري خود گاهي به مسائلي برخورد مي كند كه اگر يك مسأله را بخواهد به طور كلي آزاد بگذارد، مفسده پيش مي آيد و اگر بخواهد به طور كلي منع كند، باز هم دچار مفاسدي مي گردد در اينجا براي سلامت جامعه و صحيح اجرا شدن قانون اين چنين برنامه ريزي مي كند كه روي آن چيز ماليات مي بندد؛ به عنوان مثال در اوايل بعثت پيامبر اكرم - صلي اللّه عليه وآله وسلم - ثروتمندان عرب عادتشان بر اين بود كه مي آمدند اطراف پيامبر اكرم - صلّي اللّه عليه وآله وسلم - جمع مي شدند و هر كس با پيامبر كاري داشت با حضرت در گوشي صحبت مي كرد و حاضر نبودند، مسائلشان را علناً با پيامبر در ميان بگذارند، آن وقت در گوش پيامبر هر داستاني را كه مي خواستند چون كسي نمي شنيد تعريف مي كردند كه با اين كار هم خود را مقرب پيامبر جلوه داده و هم وقت پيامبر را مي گرفتند و هم فقرا اندوهگين مي شدند. خوب در اينجا اسلام چه بكند اگر در گوشي صحبت كردن با پيامبر را مطلقاً آزاد بگذارد، داراي چنين مفاسدي است و اگر مطلقاً منع كند، باز هم صحيح نيست؛ زيرا گاهي بعضي از مسائل است كه نمي شود در جمع مطرح گردد و بايد به صورت در گوشي با پيامبر در ميان گذاشته شود؛ در اينجا دين مقدس اسلام براي دفع مفاسد و صحيح اجرا شدن اين مسأله، براي آن پرداخت مبلغي را الزامي كرد؛ در اين مورد آيه يازدهم سوره مجادله مي فرمايد:.

(يا اَيُّهَا الَّذينَ امَنوا اِذا ناجَيْتُمُ الرَّسُولَ فَقَدَّمُوا بَيْنَ يَدَي نَجْويكُمْ صَدَقَةً؛ اي كساني كه ايمان آورده ايد، هرگاه خواستيد با پيامبر درگوشي صحبت كنيد، جلوتر بايد صدقه بدهيد.).

كه اين صدقه اجباري سبب شد عادت بد درگوشي صحبت كردن با پيامبر از ميان رفت و تنها كسي كه به اين آيه عمل كرد، اميرالمؤمنين - عليه السلام - بود كه در بعضي از موارد با دادن صدقه راهنماييهاي سرّي را از پيامبر اكرم - صلّي اللّه عليه وآله وسلّم - دريافت مي نمود و بعد از مدتي هم اين حكم - صدقه دادن قبل از نجوا با پيامبر - نسخ گرديد.

تفسير الميزان، ج 19، ص

215 .

حالا در مسأله مسّ ميّت هم شايد همين مسأله مطرح باشد كه گاهي انسانهايي بر اثر مبتلا بودن به يك سري امراض مسري و خطرناك مي ميرند؛ بعد اقوام و بستگان آنها دور جسد جمع مي شوند و افرادي كه علاقه بيشتري به ميت داشته و عواطفشان قوي تر است او را بوسيده و ديگران را هم به اين كار تشويق مي كنند و ممكن است عده فراواني در جامعه مبتلا به آن مرض گردند؛ در اينجا اسلام چه بكند چه اين امر را كاملاً آزاد بگذارد و چه مطلقا منع كند، مفسده دارد چون آزادي سبب سرايت امراض گوناگون مي شود و منع آن سبب اتهام اسلام به خشونت مي گردد؛ در اينجا اسلام براي جلوگيري از مفسده و صحيح اجرا شدن اين مسأله، احكام خاصي وضع كرده، بدين صورت كه اگر كسي ميّتي را مسّ كرد بايد حتماً براي نمازش غسل كند و الاّ نمازش باطل است و درباره مرده انسان، چون مردم بعد از مردنش هم به او رغبت نشان مي دهند، اسلام قيد و بندهايي در اين راه به وجود آورده است؛ اما درباره مرده حيوانات كه چنين مسأله اي نيست كه بعد از مردنشان مردم اطرافشان جمع شوند، يا احياناً آنها را بوسيده و ديگران را تشويق به بوسيدن كنند، لذا اسلام آنجا اين حكم را ندارد و اين نهايت درجه احترام اسلام به انسان است كه معتقد است انسان را بعد از مردن غسل داده و كفن نموده و با تشريفات خاص به خاك بسپارند، اما حيوانات اين چنين نيستند.