چيزهايي كه تيمم بر آنها صحيح است - احکام نماز، وقت شناسی، قبله شناسی، پوشش نسخه متنی

چيزهايي كه تيمم بر آنها صحيح است

چيزهايي كه تيمم بر آنها صحيح است، سه مرحله دارند كه با بودن مرحله اول، نوبت به دوم، و با بودن مرحله دوم، نوبت به مرحله سوم نمي رسد.

مرحله اوّل: عبارت است از همه زمين غير از روييدنيها و معادن آن؛ مثل: طلا، نقره، نمك و... بنابراين در مرحله اول مي توان با خاك يا ريگ يا كلوخ يا سنگ تيمم كرد، ولي اگر خاك باشد، بهتر است. چيزي كه بر آن تيمم مي شود، مستحب است گردي داشته باشد كه در دست بماند و اگر هيچ كدام از اينها نبود، نوبت به مرحله دوم مي رسد.

مرحله دوم: عبارت است از گرد و غبار چيزي كه تيمم بر آن صحيح است؛ مانند: خاك (نه مانند آرد و...). البته بايد دانست كه وقتي انسان مي تواند به گرد و غبار تيمم كند كه نتواند از مجموع آنها خاك تهيه كند والاّ بايد خاك تهيه كرده و بر خاك تيمم نمايد، چون به مرحله اول بر مي گردد ولي اگر نتواند به صورت خاك درآورد، بايد بنابر احتياط واجب، جايي را كه گرد و غبارش بيشتر است، مقدم بدارد.

مرحله سوم: عبارت است از گِل، و بايد دانست كه وقتي مي توان بر گل تيمم كرد كه نتوان آن را خشك كرده و از آن، خاك تهيه كرد و الاّ به مرحله اول بر مي گردد؛ البته لازم به تذكر است كه تمام اين سه مرحله اي كه گفته شد، داراي سه شرط هستند، كه با دارا بودن تمامي اين سه شرط در هر مرحله مي توان بر آن تيمم كرد و اما آن سه شرط:.

1 - پاك باشد.

2 - با چيزي كه تيمم بر آن صحيح نيست مخلوط نباشد؛ مانند: كاه خاك، خاك و خاكستر، مگر اينكه آنچه كه مخلوط شده، خيلي كم باشد.

3 - بنابر احتياط واجب چيزي كه بر آن تيمم مي شود، غصبي نباشد.

و اگر هيچ كدام از اين سه مرحله را با اين شرايط ندارد، احتياط مستحب آن است كه نماز را بدون وضو و تيمم بخواند و بنابر احتياط واجب بعداً (دوباره) آن را به جا بياورد.

عروة الوثقى، في مايصح التيمم به،

10 . توضيح المسائل، مسأله 684، 686 - 689،

692 -

694 .

يادآوري

1 - به مسائل 684، 685، 688،

690 - 692 و

695 - 699 مراجعه شود.

2 - اگر بر چيزي تيمم كند، با اعتقاد به اينكه آن از چيزهايي است كه تيمم بر آن صحيح است، ولي بعد بفهمد تيمم بر آن صحيح نبوده و يا بر مرحله بعدي تيمم كند و بعد بفهمد وظيفه اش تيمم بر مرحله قبلي بوده، تيمم او باطل است و نمازي كه خوانده، اگر در وقت است آن را اعاده و اگر وقت آن گذشته، قضا نمايد.

عروة الوثقى، فيما يصح التيمم به،12 .

3 - تيمم كردن بر شن و زمين شوره زار، هرگاه نمك روي آن را نگرفته باشد (والاّ جايز نيست) و همچنين بر گودالها و خاكي كه روي آن، راه رفته اند و خاك جاده مكروه است و مستحب است كه انسان بر زمين بلند غالباً از معرض آلودگي و نجاست مصون است، تيمم نمايد.

عروة الوثقى، في ما يصح التيمم به، مسأله 9،10 .

مواردي كه به جاي وضو و غسل، بايد تيمم كرد.

در هفت مورد به جاي وضو و غسل بايد تيمم كرد كه در توضيح المسائل از

648 .ه بعد مشروحاً بيان شده است.

يادآوري

1 - كسي كه حدث اكبر از او سرزده است، اگر حدثش جنابت باشد، اگر براي نمازش فقط يك تيمم بكند، كافي است - اگر نمي تواند غسل كند - و اما اگر حدث اكبرش غير از جنابت باشد، بايد علاوه بر تيمم وضو هم بگيرد و اگر نمي تواند وضو بگيرد، بايد دو تيمم بنمايد: يكي بدل از غسل و يكي بدل از وضو.

تحرير الوسيله، ج 1، ص 112،3 .

2 - آنچه وضو را باطل مي كند، تيمم بدل از وضو را هم باطل مي كند و آنچه غسل را باطل مي كند، تيمم بدل از غسل را هم باطل مي كند، بحثي كه هست اين است كه آيا آنچه وضو را باطل مي كند تيمم بدل از غسل را باطل مي كند يا نه مثلاً كسي كه به خاطر جنابت، تيمم بدل از غسل كرده و بعد حدث اصغري از او سر زده، آيا بايد دوباره تيمم كند يا نه، همان تيمم اول كافي است و فقط براي نماز بايد وضو بگيرد حضرت امام مي فرمايند: در اين مسأله دو قول است:.

1 - تيمم بدل از غسل را باطل مي كند؛.

2 - باطل نمي كند؛ ولي طهارت او را از بين مي برد.

كه قول اول مشهورتر است، ولي قول دوم قوي تر است. بنابراين به فرمايش ايشان، شخص جنب اگر بعد از تيمم بدل از غسل حدث اصغر از او سربزند، مثل كسي است كه بعد از غسل حدث اصغر از او سرزده باشد و فقط بايد براي نماز وضو بگيرد و همچنين زن حائضي كه غسل حيض كرده، اگر حدث اصغر از او سر بزند،فقط وضو يا تيمم بدل از وضوي او را از بين مي برد؛ ولي احتياط مستحب آن است كه در جنب جمع كند بين تيمم بدل از غسل و وضو اگر امكان دارد - البته در صورتي كه نمي تواند وضو بگيرد - و اگر امكان ندارد يك تيمم به نيّت مافي الذمه انجام دهد و اما غير جنب احتياطاً دو تا تيمم كند: يكي بدل از غسل و ديگري بدل از وضو.

تحريرالوسيله، ج 1، ص 112،5 .

3 - كسي كه بجاي غسل يا وضو تيمم مي كند تا وقتي كه تيمم و عذر او باقي است به حكم شخص طاهر است و تمام كارهايي كه شرطش طهارت بود، مي تواند انجام دهد، مگر اينكه تيممش به خاطر تنگي وقت يا نماز ميّت يا تيمم براي خوابيدن با وجود دسترسي به آب باشد كه با اين تيممها نمي تواند دست به خط قرآن بزند و يا اگر جنب است، نمي تواند سوره هايي را كه سجده واجب دارد، بخواند و يا داخل مسجد شود؛ البته حضرت امام در مورد تيمم به خاطر تنگي وقت، احتياط واجب دارند.

عروة الوثقى، احكام تيمم،9 .

4 - اگر مسّ قرآن بر انسان واجب شود، تيمم واجب است و اما اگر مباح (جايز) باشد، تيمم براي مسّ آن مشروع نيست؛ ولي اگر براي هدف ديگري تيمم كند، مي تواند دست به خط قرآن بزند.

عروة الوثقى، احكام تيمم،33 .

5 - در مواردي كه بايد دو تيمم كند، يكي بدل از غسل و يكي بدل از وضو، مانند: حائض و نفساء و كسي كه مسّ ميّت كرده و... بهتر است تيمم سومي هم به قصد پاك شدن بنمايد، بدون توجه به بدليّت از وضو و يا غسل؛ زيرا احتمال دارد يك تيمم بيشتر مطلوب نباشد (از باب تداخل) و اگر به وسيله تيمم دو قصد مافي الذمه كند، از تيمم سومي كفايت مي كند.

عروة الوثقى، احكام تيمم،36 .