اسناد به مصدر - جلوه های بلاغت در نهج البلاغه نسخه متنی

اسناد به مصدر

اللهم ايما عبد من عبادك سمع مقالتنا العادله غير الجائره... فانا نستشهدك عليه. [ نهج البلاغه، خطبه 203. ]

بار خدايا، هر بنده از بندگانت كه گفتار ما را شنيده، گفتارى كه از روى داد است نه ستم... ما بر او گواه مى گيريم...

"مقاله" مصدر است و انتساب "عادله" به مقاله نظير عبارت "شعر شاعر" است. غير از اين احتمال، دو احتمال ديگر نيز هست يكى آنكه "عادله" به معنى "ذات عدل" باشد، مثل آنكه "تامر و لابن" به
معنى "ذوتمر و لبن" است و ديگر آنكه به معنى "مستقيمه" باشد در برابر "جائره" به معنى "منحرفه". مانند عبارت جار فلان عن الطريق، اى: انحراف و عدل و شايد از اين بابت كه يكى از معانى عادله "منحرفه" است و ذكر عبارت "غير الجائره" در كلام امام "ع"، نوعى "اطناب بالاحتراس" باشد. [ شرح ابن ابى الحديد ج 11 ص 60. ]

و اسهر التهجد غرار نومه. [ نهج البلاغه، خطبه 82. ]

و شب زنده دارى خواب اندك را از سر او برده.

در جمله ى فوق با توجه به اينكه اين انسان است كه متصف به بى خوابى مى شود نه خواب، انتساب صفت "سهر" به "نوم" نوعى مجاز در انتساب به مصدر است. مثل آنكه گفته شود: "سهر نومه" يا "جد جده". [ شرح ابن ابى الحديد ج 6 ص 263. ]