عقل و معاد جسماني - معاد جسمانی و روحانی نسخه متنی

عقل و معاد جسماني

براهين عقلي كه بر اثبات لزوم معاد و جهان آخرت اقامه گرديد، دو گونه‎اند:

1. برخي از آنها عقلي صرف مي‎باشند، يعني، هر دو مقدمه آنها عقلي است، مانند برهان‎هاي اول تا سوم
.

2. برخي از آن‎ها عقلي محض نبوده و يكي از مقدمات آنها نقلي و شرعي است، مانند برهان‎هاي چهارم و پنجم كه صغراي آن (موعود بودن قيامت) نقلي است، هر چند كبراي آن (لزوم وفا نمودن به وعده) از بديهيات عقل مي‎باشد.

با توجه به مطلب ياد شده، يادآور مي‎شويم كه از براهين قسم اول (عقلي محض) معاد جسماني به دست نمي‎آيد، ليكن از براهين قسم دوم مي‎توان معاد جسماني را نيز اثبات كرد؛ زيرا بخشي از پاداش‎هاي اخروي جزئي و حسي است و تحقق آن‎ها متوقف بر معاد جسماني مي‎باشد.

محقق لاهيجي(ره) در اين‎باره چنين گفته است:

«بايد دانست كه آن چه گفتيم در وجوب معاد دلالت كند بر وجوب معاد جسماني، بنابر آن‎كه ثواب و عقاب موعود، ثواب و عقاب جسماني است، و ايصال ثواب و عقاب جسماني لامحاله موقوف است به اعاده بدن، به سبب آن‎كه بي‎واسطه بدن، قبول ذلت و الم جسماني نتوان كرد».[10]

از آن‎جا كه اين برهان عقلي محض نبوده و مبتني بر يك اصل نقلي و مستفاد از وحي مي‎باشد، كساني چون ابن سينا گفته‎اند: «اثبات معاد جسماني جز از طريق وحي و شريعت قابل اثبات نيست؛ ولي از آن‎جا كه اصل شريعت به دليل عقلي اثبات شده است، اثبات معاد جسماني بر پايه وحي و شريعت، صحيح و استوار بوده و هيچ‎گونه مناقشه عقلي ندارد».[11]