حسرت جانكاه - معاد جسمانی و روحانی نسخه متنی

حسرت جانكاه

اگر رضا و خشنودي محبوب، گواراترين نعمت اُخروي است؛ آتش حسرت نيز سوزنده‎تر و كشنده‎تر از آتش دوزخ مي‎باشد. قرآن كريم يادآور مي‎شود كه روز قيامت اعمال گمراهان به آنان ارائه مي‎شود و مايه حسرت آنان مي‎گردد. چنان كه مي‎فرمايد:

«كَذلِكَ يُرِيهِمُ اللَّهُ أَعْمالَهُمْ حَسَراتٍ عَلَيْهِمْ وَ ما هُمْ بِخارِجِينَ مِنَ النَّارِ».[5]

ـ از امام باقر ـ عليه السلام ـ روايت شده كه فرموده‎اند: از جمله عوامل حسرت در قيامت اين است كه فردي مال و ثروتي را مي‎اندوزد و در راه خدا به كار نمي‎برد، ولي وارثان او آن مال را در راه خدا مصرف مي‎كنند و شايسته پاداش مي‎گردند.[6]

شايد به همين جهت است كه قرآن روز قيامت را «يوم الحسره» (روز حسرت) ناميده و فرموده است:

«وَ أَنْذِرْهُمْ يَوْمَ الْحَسْرَهِ إِذْ قُضِيَ الْأَمْرُ».[7]

ب. قرآن و معاد جسماني

در اين بخش به نقل و بررسي نمونه‎هايي از آيات قرآن پيرامون معاد جسماني مي‎پردازيم:

1. ابراهيم ـ عليه السلام ـ و چگونگي احياي مردگان

قرآن كريم يادآور مي‎شود كه ابراهيم خليل ـ عليه السلام ـ از خداوند درخواست كرد تا چگونگي احياي مردگان را به او نشان دهد. خداوند درخواست او را پذيرفت و دستور داد تا چهار پرنده را ذبح و بدنهاي آنها را ذره ذره كند،‌ آن‎گاه آنها را به هم درآميزد، و سپس آنها را به چند قسمت تقسيم كرده و بر بالاي چند كوه بگذارد، سپس هر يك از آن پرندگان را با نام او بخواند، و بنگرد كه چگونه اجزاي پراكنده از نقاط مختلف گرد آمده، و آن پرنده شكل نخست خود را بازيافته و زنده مي‎گردد، چنان كه مي‎فرمايد:

«وَ إِذْ قالَ إِبْراهِيمُ رَبِّ أَرِنِي كَيْفَ تُحْيِ الْمَوْتى؟ قالَ: أَ وَ لَمْ تُؤْمِنْ؟ قالَ: بَلى وَ لكِنْ لِيَطْمَئِنَّ[8] قَلْبِي قالَ: فَخُذْ أَرْبَعَهً مِنَ الطَّيْرِ فَصُرْهُنَّ إِلَيْكَ ثُمَّ اجْعَلْ عَلى كُلِّ جَبَلٍ مِنْهُنَّ جُزْءاً ثُمَّ ادْعُهُنَّ يَأْتِينَكَ سَعْياً وَ اعْلَمْ أَنَّ اللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ».[9]

آيه ياد شده، به روشني بر معاد جسماني و زنده شدن بدن‎هاي مردگان دلالت دارد، زيرا ابراهيم از خداوند درخواست مي‎كند تا چگونگي احياء مردگان را در قيامت به او نشان دهد، و از پاسخ خداوند و دستوري كه به ابراهيم داده شد، معلوم مي‎شود كه سؤال او مربوط به حشر و بعث بدن‎هاي متلاشي شده و پراكنده در زمين بوده است، و هرگاه پرسش او فقط ناظر به معاد روحاني و حشر ارواح بود، نيازي به انجام آن برنامه ويژه نبود، و اصولاً‌ مسئله معاد روحاني قابل مشاهده حسي نمي‎باشد.