كتابهاى چهارگانه شيعه - مأخذ حدیث از دیدگاه شیعه نسخه متنی

كتابهاى چهارگانه شيعه

الكافى

كتاب«الكافى»تأليف شيخ محمد بن يعقوب كلينى بغدادىـدر گذشته به سال 328 ه.قـاست.

در كتاب«تاج العروس»زير واژه«كلان»چنين نوشته شده است:

«ابو جعفر محمد بن يعقوب كلينى از فقيهان و عالمان بزرگ شيعه در عهد خلافت المقتدر بالله عباسى بوده و به جهت ورودش به ناحيه«درب السلسلة»در بغداد،سلسلى لقب يافته است».او به سال 327 ه.ق در ناحيه«درب السلسلة (12) »و نيز در«صور (13) »روايت حديث مى كرد.

شيخ طوسى گفته است:

شيخ كلينى قابل اعتمادترين و استوارترين دانشمند در علم حديث بود كه كتاب«الكافى»را در طول بيست سال تصنيف كرد و به سال 328 ه.ق درگذشت.

نجاشى گفته است:

شيخ كلينى به سال 329 ه.قـسال پراكندگى ستارگان (14) ـوفات يافت و ابو قيراط،محمد بن جعفر حسينى بر جنازه وى نماز گزارد و در آرامگاهى كه در«باب الكوفة»است،به خاك سپرده شد.ابن عبدون گفته است:

من قبر او را در جاده طائى ديده ام كه تخته سنگى بر روى آن نهاده شده و بر آن تخته سنگ نام وى و پدرش نوشته شده است.

ابو على در كتاب«منتهى المقال»گفته است:

آرامگاه شيخ كلينى در تكيه مشهور مولوى در ناحيه شرقى بغداد واقع شده كه زيارتگاه خاص و عام است و بر نماى بيرونى آن پنجره اى كار گذاشته شده كه در سمت چپ عابرى كه به قصد ورود به شهر از روى پل (15) مى گذرد،قرار گرفته است.

تأليفات شيخ كلينى

تأليفات شيخ كلينى عبارتند از:

1ـكتاب«رسائل الائمة»ـدرود بر آنانـكه سيدـبن طاووس مطالبى از آن را در كتاب«كشف المحجة»آورده است.

2ـكتاب«الرد على القرامطة».

3ـكتاب«ما قيل فى الائمة من الشعر».

4ـكتاب«الرجال».

5ـكتاب«تعبير الرؤيا».

6ـكتاب«الكافى».علامه شيخ آقا بزرگ تهرانى در كتاب«الذريعة»،ج 17،ص 245 به توصيف كتاب«الكافى»پرداخته و چنين گفته است:

اين كتاب يكى از مهمترين كتابهاى چهارگانه است كه مبتنى بر اصول قابل اعتماد است و كتابى همانند آن در نقل و روايت احاديث از پيامبر اكرم و امامانـدرود خدا بر آنانـبه رشته تحرير در نيامده است.

اين كتاب مشتمل برسى و چهار رساله و سيصد و بيست و شش باب است كه شيخ كلينى آن را در دوران غيبت صغراى امام زمانـدرود بر وىـدر طول مدت بيست سال تأليف كرده است.

كتاب مذكور داراى سه بخش است:

1ـاصول كافى

2ـفروغ كافى

3ـروضه كافى بر اين كتاب شروح و حواشى و تعليقات بسيارى نيز نوشته شده است.

شيخ يوسف بحرانى در كتاب«لؤلؤة البحرين»،ص 394 مجموع احاديث كتاب«الكافى»را به ترتيب زير چنين ذكر كرده است:

5077 حديث صحيح.

144 حديث حسن.

1118 حديث موثق.

302 حديث قوى.

9480 حديث ضعيف.

بنابر اين كتاب«الكافى»مجموعا 16121 حديث دارد و نسخه هاى خطى آن نيز بسيار است.كهن ترين نسخه اى كه من از اين كتاب ديده ام،نسخه موجود در كتابخانه مدرسه علميه نواب در شهر مقدس مشهد است كه به خط على بن ابى الميامين(ظ)على بن احمد بن على بوده و به سال 675 ه.ق در شهر واسط نگارش يافته است و هم اكنون نيز در ميان ميكرو فيلم هاى كتابخانه مركزى دانشگاه تهران به شماره 5156 يافت مى شود (16) .

كتاب«الكافى»چندين بار در ايران و هند به چاپ رسيده است،از جمله:

الفـدر لكهنو به سال 1302 ه.ق.

بـدر ايران به سال 1278،1281،1311،1315،و 1374 ه.ق.

جـاخيرا نيز به سال 1381 ه.ق در هشت مجلد به سرمايه كتابخانه اسلاميه به زيور طبع آراسته شده است.همچنين دكتر حسين على محفوظ شرح حال مفصلى از شيخ كلينى نوشته است كه در آغاز كتاب«الكافى»چاپ شده و نيز به صورت جداگانه تحت عنوان«سيرة الكلينى»انتشار يافته است .