لطفا منتظر باشید ...
ترك بعضى عادات بد،...(1)
ترك بعضى عادات بد ثمرات سودمند و زودرس دارد
دكتر منصور اشرفى برخى از عادات به طور دائم روزمره، باعث آزار جسم و گاهى روان هستند مثلا اعتياد به سيگار و خوردن قهوه زياد باعث افزايش مداوم و تدريجى فشار خون خواهد شد چه اين دو ماده به ويژه نيكوتين به محض ورود به بدن، فشار خون را بالا مى برد. اگر كسى سيگار را ترك كند، بهبود سريع در وضع مزاجى خود خواهد ديد. درواقع اين جايزه اى است كه انسان در ازاى ترك يك ماده زيان آور دريافت مى كند. اين بهبود وضع، مساءله ساعت و روز است يعنى اثر خوشحالى و بهبود خيلى زود ظاهر مى شود و اثر فورى آن روى فشار خون است كه رو به كاهش مى گذارد و به سمت طبيعى سير مى كند. پژوهشگران انگليسى اين مطلب را به خوبى روشن كرده اند. آنان 16 نفر پيدا كردند كه فشار خون بالاتر از طبيعى داشتند و همه آنان به سيگار و قهوه معتاد بودند. از آنان خواستند كه يك شب از اين ماده صرفنظر كنند (از نصف شب تا ساعت 9 بامداد) فشارخون اين گروه كه معمولا 164 روى 102 ميلى متر جيوه بود، صبح همان روز به 147 روى 89 نزول كرد به طورى كه در ظرف 9ساعت يعنى كمى بيش از يك شب استراحت، فشار خون از مرز خطر به حد طبيعى رسيد. سپس به آنان اجازه داده شد كه سيگار بكشند و قهوه بنوشند. دو ساعت بعد فشار خون متوسط آنان از نو، به 162 روى 102 (مرز خطر)رسيد (1) .اثر ورزش
اثر ورزش در ترك عادات زيان آور بسيار درخشان است. جايزه اى كه انسان از ورزش انتظار دارد در عرض 60 دقيقه نصيب وى مى شود. لازم نيست كه انسان درمسابقه «دو» شركت كند و يا به قله دماوند صعود نمايد تا جايزه دريافت كند،بلكه همانقدر كه وى به طور متعادل و متناسب ورزش نمايد، جايزه خود را دريافت خواهد كرد و آن ارزشمندترين جايزه، يعنى تندرستى است. تندرستى جسم و روان. وقتى كه دستگاه ناتوان شده قلب وعروق توان خود را در اثر ورزش باز مى يابد و يا بدن متعادل و متناسب مى شود، اين خود بهترين پاداشى است كه از ورزش به دست مى آوريم. اين بهبود وضع بدن و مزاج تقريبا به همان زودى آغاز مى گردد كه انسان به ورزش اقدام كند. گروهى ديگر از پژوهشگران دريافته اند كه نيم ساعت پس از ورزش نسبتا شديد، فشارخون به مقدار زياد، كم مى شود. بيست مرد كه نصف آنان فشار خون بالا داشتند و نصف ديگر داراى فشار خون عادى بودند، مدت 50دقيقه دويدند. منتهى پس از هر دو دقيقه مدت كمى استراحت كردند و سپس مدت نيم ساعت، به طور آرام، روى صندلى نشتسند. دراين مدت فشار خون آنان اندازه گيرى شد. فشار خون بزرگ «سيستوليك » همه آنان پائين تر از فشار خون پيش از ورزش بود. فشار خون افراد سالم 22درصد و افرادداراى فشار خون بالا 25 درصد پائين آمد. بعضى آزمايش هاى ديگر نشان مى دهند كه پائين آمدن فشار خون حتى در ورزش هاى كوتاه مدت نيز 4 تا 10 ساعت ادامه مى يابد. بنابراين كار و حركت مرتب ومنظم فشارخون را براى مدت طولانى در حالت عادى و متعال نگاه مى دارد. هرچه فشار خون به مدت طولانى در حد متعارف نگاه داشته شود، بدن از آن بيشتر بهره مند شده وتندرستى بيشترتامين خواهد شد. در يك آزمايش ديگر، از افراد سالمند هفته اى سه روز و هر روزيك ساعت ورزش نمودند. بعضى از آنان در همه عمر فعال بودند وبرخى ديگر پس ازدوران جوانى اساسا ورزش نكرده بودند. شش هفته پس از آغاز به ورزش تغييرات عمده اى در آنان ايجاد شد و نتيجه مهم اين بو دكه فشار خون آنان پائين آمد، مقدار چربى خون آنان كم شد، ظرفيت جذب اكسيژن آنان افزايش يافت و قدرت بازوانشان زياد شد، فعاليت الكتريكى ماهيچه ها كه نشانه اى از تنش عصبى است، كاهش يافت. در عرض چند هفته، با كمال شگفتى، سودهاى ديگرى كه انتظار نمى رفت ظاهر شدند مثلا كمردرد و يبوست كم شد و يا كاملا از بين رفت و اين افراد احساس نيروى بيشترى نمودند. وضع مزاجى بيشتر اين داوطلبان، درعرض 18 تا 42 هفته شروع به بهبود نمود و بالاخره به حد سلامت رسيد. ورزش در كنترل «كلسترل » نيز اثر بسيار نيكو دارد. كلسترل در بدن بر دو نوع است: يكى چربى خوب با چگالى زياد « » كه از خطر حمله قلبى مى كاهد و ديگرى چربى زيان آور با چگالى كم LDL » كه خطر حمله قلبى را افزايش مى دهد. ورزش درهر دوى اين كلسترل موثر است يعنى اين كه نوع سودمند را زياد و نوع زيان آور راكم مى كند. اين اثر مربوط به مدت و شدت ورزش است كه تا آثار مطلوب آن روى كلسترل ظاهر شود. در اين مورد عوامل گوناگون من جمله سطح كلسترل خون در آغاز ورزش وساختمان بدن انسان موثر هستند به طور كلى مدت هشت هفته ورزش ملايم، به طورشگفت آور، باعث كاهش كلسترل خون مى شود. در يك پژوهش در دانشگاه «پنسيلوانيا» عده اى از بانوان را تحت آزمايش قراردادند و مشاهده نمودند كه در عرض 8 هفته 35درصد كل كلسترل خون آنان كم شد و درعوض در بانوان ميانسال كلسترل خوب (HDL) بالا رفت. اين به خوبى نشان مى دهد كه ورزش تا چه اندازه در تنظيم كلسترل خون و در نتيجه در جلوگيرى از حمله هاى قلبى موثر است. تعداد اين بانوان 36 نفر و كلا كسانى بودند كه به ورزش علاقه اى نداشتند. 9نفر از آنان لاغر، 4نفر دچار بيمارى قند و بقيه چاق بودند. همه آنان، به طورشگفت آور، و يكسان از ورزش سود بردند و كلسترل خونشان به طور چشم گير كاهش يافت. آنانى كه 35 تا 60 سال سن داشتند هر هفته چهار روز و هر روز 50 دقيقه ورزش كردند. ورزش آنان عبارت بود از دويدن آرام، راه رفتن و حركات ورزشى در هواى آزاد مانند شنا و غيره. در اين مدت علاوه بر اين كه كلسترل خونشان كم شد، خطر حمله قلبى نيز برطرف گرديد. از لحاظ بدنى و نيروى جسمانى پيشرفت بسيار نمودند. مسلما در جوان ترها، ورزش و حركات بدنى اثر نيكوتر دارد. همانگونه كه ورزش اثر خوب بر كلسترل دارد در مقابل رژيم غذائى پرچرب به ويژه چربيهاى اشباع شده، چه حيوانى و چه نباتى، مى تواند به همان ميزان و بلكه بيشتراثر بد و ناگوار بر مقدار كلسترل خون داشته باشد.ترك سيگار
يكى از عادات بسيار زيان آور كشيدن سيگار (به طور كلى دخانيات) است كه ما در هر فرصت مناسب اثرات زيان آور و بلكه مرگبار آن را در اين مجله و نيزمجامع علمى يادآورى كردايم. اثر زيان آور دود سيگار بر دستگا قلب و عروق، دستگاگوارش و دستگا ادرارى امرى است ثابت شده. به علاوه دود سيگار ارتباط كاملى بابروز انواع سرطانها به ويژه سرطان ريه دارد. اگر كسى بخواهد، حتما هم مى خواهدتا تندرستى وى به خطر نيفتد، بايد اين عادت دشمن سلامتى را ترك كند و اين خواستن بايد تواءم با اراده قوى و تصميم قطعى باشد در اين صورت بلافاصله پس از ترك اين عادت جايزه اراده قوى خود را خواهد گرفت چه بدن انسان به سرعت به اين ترك عادت پاسخ مثبت مى دهد و علائمى كه در اثر دود دخانيات ايجاد شده اند، به تدريج و برخى از آنها به سرعت از بين مى روند. البته اين امر بسته به اين است كه طول مدت اعتياد به دخانيات چه قدر و ميزان مصرف آن در چه حد باشد. هر چه مدت و شدت سيگار كشيدن زيادتر باشد، محو آثارنامطلوب آن نيز مدت زيادى طول خواهد كشيد. اما به هر حال برگشت به وضع عادى، پس از ترك سيگار، طولانى نخواهد بود. ضربانات قلب كم خواهند شد. فشار خون پائين خواهد آمد. اين آثار مطلوب حتى در عرض 9 ساعت پس از ترك سيگار ظاهر خواهند شد وپس از چند روز حس بويائى و چشائى به حال نخست برخواهد گشت. ناگفته نماند سيگاراثر بس زيان بخش بر حس چشائى و بويائى دارد. با برگشت اين حس ها به حال طبيعى نيرو، احساس خوشحالى و شادابى نيز افزايش خواهد يافت و حتى مخاط حبابچه هاى ريه،ناى و نايچه هائى كه چند روز پس از آغاز به سيگار كشيدن، به تدريج دچار خرابى وضايعه شده بودند، شروع به بهبود مى كنند. به طورى كه اين بهبودى در ظرف چند هفته قابل توجه است. در عرض دو هفته مقدار كلسترل خوب HDL به حال طبيعى بر مى گردد. مطالعه اى كه در كشور «سوئد» انجام گرفته است، نشان مى دهد ده نفر مرد كه سيگار را ترك كردند، مقدار كلسترل خوب آنان در عرض دو هفته 29درصد افزايش يافت. مطالعات ديگر هم نشان داده اند كه در مدت 3 تا 6 هفته عملكرد دستگاه قلبى و ريوى به طور قابل ملاحظه اى متعادل مى شود. دود سيگار به ويژه نيكوتين آن اثر بسيار زيان آور بر دستگاه عروق خونى دارند وباعث انقباض عروق به ويژه سرخرگهاى موئين مى شوند و در نتيجه جريان خون درانتهاى اندامها بسيار ضعيف مى گردد. دست ها، به ويژه پاها خصوصا در هواى سرد به سرعت كرخت و حتى كبود «سيانوزه » مى شوند اما چند هفته پس از ترك سيگار اين عوارض نيز برطرف مى شوند و در دست و پا گرمى طبيعى احساس مى گردد كه اين امرنتيجه بهبود جريان خون در اندامهاست. شگفت آور اين كه ترك سيگار در بارورى مردان نيز موثر است. اين بهبود در عرض يك ماه مشاهده مى شود ظرفيت ريه ها نيز در ظرف شش ماه پس از ترك سيگار بهبود مى يابد. به طورى كه ذكر شد، سيگار اثر نامطلوب بر عروق قلب و مغز دارد و در نتيجه حمله هاى قلبى و سكته هاى مغزى در سيگاريها بيش از ساير افراد است. (فراموش نشود كه در اين مقاله سيگار نماينده تمام اقسام دخانيات است از قبيل غليان، چپق، پيپ، جويدن توتون و غيره) اما پس از ترك سيگار اين نابرابرى از بين مى رود. سكته هاى مغزى، حمله قلبى و عوارض عروقى تقريبا به اندازه غير سيگاريهامى گردد. بنابر پژوهش هاى گسترده در اروپا و آمريكا، اين امر به ثبوت رسيده است كه عوارض نامطلوب سيگار بر قلب پس از ترك سيگار از بين مى روند بنابراين سيگاريهانبايد نااميد گشته و ناراحتيهاى قلبى و عروقى خود را غير قابل درمان بدانندبلكه بايد مطمئن باشند كه پس از ترك سيگار وضع قلبى و مزاجى شان بهبود كلى خواهديافت و به احتمال قريب به يقين به حالت نخست بر خواهد گشت. آمار نشان مى دهدكسانى كه سيگار را ترك مى كنند، صرفنظر از مدت و شدت اعتياد، خيلى كمتر ازافرادى كه هنوز به كشيدن سيگار ادامه مى دهند، دچار سكته هاى قلبى و مغزى و ديگرعوارض مى گردند.1 - American Journal of Medicine. Sep,1992.
