رنجنامه ای درباره تفسیر قرآن نسخه متنی

4 ـ در بردارنده تنزيل

تنزيل يعني شأن نزول و سبب نزول وحي. البته گروهي تفاسيري كه خداوند براي شرح برخي از آيات بر پيامبر نازل كرده، تنزيل مي‏دانند.(27)

اين تفاسير چگونگي نماز خواندن، زكات دادن و ديگر آيات را توضيح مي‏دهد.و خصوصيات تنزيل آيه‏ها مانند مناسبت نزول، مكان و زمان نزول و كساني را كه مقصود آيه بوده‏اند و... را بيان مي‏كند. شيخ مفيد در مقايسه ميان قرآن موجود و مصحف امام علي عليه‏السلام مي‏نويسد: تأويل و تفسير معاني قرآن ـ چنان كه شأن نزول آن

علّت عدم پذيرش مصحف، هماهنگ نبودن آن با خواسته‏هاي نامشروع سياستمداران بود.

بوده‏ـ در مصحف اميرمؤمنان عليه‏السلام وجود داشته است.(28)

امام باقر عليه‏السلام فرمود: «هيچ كس جز علي عليه‏السلام قرآن را چنان كه فرود آمد، جمع نكرد.»(29)

5 ـ تفكيك محكم و متشابه

در مصحف امام علي عليه‏السلام محكمات و متشابهات مشخص شده بود.(30)

سيدعبدالحسين شرف الدين مي‏گويد: «علي عليه‏السلام قرآن را به ترتيب نزول جمع كرد وناسخ و منسوخ و عام و خاص ومطلق و مقيد و محكم و متشابه و عزيمت و رخصت و سنت و آداب و سبب نزول آن را بيان كرد و دشواريهايش را توضيح داد... قرآن جمع آوري شده از سوي اميرمؤمنان به تفسير شبيه‏تر است.»(31)

6 ـ الف و لام نيفتاده است

در هيچ يك از آيات و واژه‏هاي اين مصحف، حروف «الف» و «لام» حذف نشده و هيچ حرف ديگري، اضافه ياكم نشده است؛ يعني نصّ آيات بدون كوچكترين تغيير آمده است.

7 ـ قرائت «عاصم» است.

استاد معرفت در جلد اول كتاب التمهيد مي‏گويد: «اين مصحف بر اساس قرائت رسول اللّه بود.» استاد مرتضي عسكري در كتاب حقائق هامه مي‏نويسد: اگر قرائت را صحت مخرج بدانيم، قرائت عاصم مقصود است. او قرائتش را از «ابي عبدالرحمان» و وي از امام علي عليه‏السلام و او از پيامبر صلي‏الله‏عليه‏و‏آله ياد گرفته است. بسياري از مورخان و نويسندگان اين مطلب را ذكر كرده‏اند.(32)

8 ـ در بردارنده نامهاي اهل حق و باطل

در اين مصحف آياتي كه درباره كافران، مشركان و منافقان است، با نام اشخاص همراه است. اين مصحف در اختيار امام رضا عليه‏السلام بود. امام آن را به «ابن‏ابي نصر بزنطي» امانت داد. «بزنطي» مصحف را گشود و نام هفتاد نفر از قريش را در تفسير آيه «لم يكن الذين كفروا»(33) ديد. وقتي امام از اين امر آگاه شد، كتاب را از «بزنطي» پس گرفت.(34)

9 ـ املاي رسول اللّه و نگارش امام علي

تمامي تفسير، تنزيل، تعيين آياتِ محكم و متشابه و... گفته‏هاي پيامبر صلي‏الله‏عليه‏و‏آله بوده كه به دست امام علي عليه‏السلام نوشته شده است. امام علي عليه‏السلام اين مطلب را در حديثي كه گذشت، بيان مي‏دارد.(35)

بر اساس اين حديث، مصحف امام در زمان پيامبر صلي‏الله‏عليه‏و‏آله نوشته شده؛ به املاي پيامبر صلي‏الله‏عليه‏و‏آله بوده است.

آنچه گذشت، بخشي از ويژگيهاي اين كتاب است كه آيات الهي را باترتيب و تفسير در خود گنجانده است و تفسير گونه‏اي است كه مطلبي زياده يا كمتر از قرآن ندارد و «مصحف» خوانده مي‏شود.