لطفا منتظر باشید ...
12 فوريه 23 - 1970 بهمن 8431 تاريخ:
پيشرفت پروژه هاى اقتصادى شوروى در ايران
سند شماره 31خيلى محرمانه
تاريخ: 12 فوريه 23 - 1970 بهمن 8431
موضوع:
پيشرفت پروژه هاى اقتصادى شوروى در ايرانشركت كنندگان: سرگئى اسموليناكف، كنسول سفارت شوروى
نيكولاس جى، تاچر، معاون رياست نمايندگى ويليام دبليو، لهفلد،
مشاوره سفارت در امور اقتصادى
آقاى اسموليناكف كه براى يك ديدار غير رسمى نزد من آمده بود گفت كه
حدود يكماه قبل بطور كلى به منظور در دست گرفتن امور اقتصادى
سفارت شوروى وارد تهران شده است. وى اضافه كرد كه مسئوليتهاى
وى در برگيرنده جنبه هاى سياسى امور اقتصادى است چون روسها در
تهارن داراى يك نمايندگى اقتصادى هستند كه اصولا خارج از ذوب
آهن، پروژه بند ارس و ديگر پروژه هاى اقتصادى شوروى در ايران سر و
كار دارد. اقاى اسموليناكف اظهار داشت مه در اوايل دهه 50 نيز در ايران
خدمت ميكرده است و نيز قبل از ورود به تهران در سفارت شوروى در
بانكوك مشغول بكار بوده است. در اواخر دهه 50 نيز در افغانستان
عهده دار كارهايى بوده است.
آقاى تاچر درباره پيشرفت كلى پروژه هاى
مهم شوروى در ايران سئوال نمود. آقاى اسموليناكف با وجود اينكه
اعتراف ميكرد كه هنوز
نتواسنته است از آنها بازديد مكانى بعمل آورد ولى در اين باره راضى
است. ليكن دو مسكل مهم بر سر راه اين كارها وجود دارد، مشكل اول
كندى ايرانيها در تهيه ريالهاى لازم جهت پرداخت هزينه مستقيم تحت
مسئوليتشان است و مشكل ديگر پيدا كردن ايرانيهاى مجرب و ايجاد
برنامه هاى آموزشى براى تربيت متخصصين فنى است كه در بكار
انداختن پروژه وجودشان ضرورى مى نمايد وقتى كه از او پرسيده شد كه
آيا روسها در نظر دارند با فرستادن تعداد بيشترى از ايرانيان جهت
دريافت آموزش به روسيه اين مسئله را حل نمايند يا نه. وى در جواب
گفت كه در حال حاضر هم تعداد ايرانيانى كه براى آموزش به شوروى
رفته اند خيلى كم است و ايران در نظر ندارد تعداد بيشترى از آنها را به
آنجا بفرستد بالحنى كه حاكى از اطمينان كامل نيود اسموليناكف گفت كه
بنظر وى كارخانه ذوب آهن بموقع بپايان خواهد رسيد. وقتى كه درباره
خط لوله گاز صحبت بميان آورده شد وى قاطعانه تاييد كرد كه كارها به
خوبى به پيش ميرود البته در آن قسمت از پروژه كه مربوط به شوروى
مى شود و قطعا" طبق برنامه به پايان خواهد رسيد. مشكلاتى كه در
ساختمان آن بخش از اين پروژه كه مربوط به ايرانيان مى شود وجود دارد
بيشتر مربوط به هزينه سرسام آور موادى است كه از منابع غربى دريافت
مى دارند.
اسموليناكف درباره فعاليتهاى اقتصادى آمريكا در ايران پرسيد
و به وى گفته شد كه ما در سفارت داراى يك بخش اقتصادى هستيم كه با
امور تجارى سرو كار دارد و ديگر اينكه داراى يك سازمان منفك
اقتصادى نيستيم چون دو سال قبل پس از تعطيل نمايندگى كمكهاى اين
سازمان نيز حذف گرديد. كمكهاى اقتصادى دولت آمريكا به ايران بيشتر
بصورت وامهايى است كه بوسيله بانك صادرات و واردات واشنگتن داده مى شود
اظهارنظر: شايان توجه است كه اين دومين مقام مهم سفارت
شوروى است كه در سه ماه گذشته به ملاقات غير رسمى با مشاور
سفارت پرداخته است، ملاقات وزير مختار شوروى در اواسط نوامبر
1969 صورت پذيرفت ولى در چهار سال قبل چنين ملاقاتهايى اصولاہ
صورت نمى گرفت
اسموليناكف نسبتاہ به زبان انگليسى مسلط است. او
برعكس بسيارى از مقامات روسى به سهولت و بطور عادى با خارجى ها
ايجاد رابطه مى كند. مشكل است كه پس از يك مصاحبه اينقدر كوتاه بتوان
ميزان هوش و ذكاوت وى را مورد قضاوت قرار داد، چون گفته هاى وى
نشانگر هيچ موضوعى غير عادى نبود، او قد كوتاه بوده داراى موهاى
بلند كه به سفيدى گراييده است مى باشد چند دندان طلا، صورتى رنگ
پريده و لهجه اى خوشايند دارد.
تقريبا در پايان مصاحبه يك سئوال بسيار
استعاره اى را مطرح نمود: چرا گاهى شوروى و آمريكا در سياست هاى
مبنى بر همكارى و به موازات هم بخوبى با هم كنار ميايند و بعد يكباره با
عدم توافقها و اختلاف هاى جديد از هم جدا مى شوند؟ آقاى تاچر سعى
كرد به آن جواب دهد ولى اشاره به موضوعات ديگر بحث را منحرف
نمود ولى اسموليناكف به هنگام عزيمت با خنده قول داد كه در آينده اى
نزديك اين سئوال را باز هم با ما در ميان بگذارد.
41 شماره سند
20 اوت 29 - 1970 مرداد 94 تاريخ:
مذاكره با ولاديمير يروفيف سفير شوروى
سند شماره 41خيلى محرمانه
صورت مذاكره
تاريخ: 20 اوت 29 - 1970 مرداد 49 " تهران، ايران "
شركت كنندگان: اچ.
اى. ولاديمير يروفيف سفير شوروى
سفير داگلاس مك آرتور دوم.
يروفيف سفير شوروى امروز با من ملاقات كرد تا بقول خودش، قلب از
اينكه براى يك مرخصى 45 روزه به شوروى بروم بپاس ملاقاتى كه با من
هنگام ورود تان به تهران داشتيد با شما ملاقات نمايم با وجود اينكه
يروفيف مشهور است به اينكه در مذاكرات و مباحثات خود با مقامات
مهم ايرانى و اعضاى كابينه بسيار تندرو است ولى بنظر من بسيار ضعيف
مى رسد.
وى ابتدا از من بپرسد كه آيا درباره گزارش مطبوعات مبنى بر
اينكه 4 ابر قدرت در نيوريورك به مناسبت بيست و پنجمين سالگرد
سازمان ملل اجلاسى تشكيل خواهند داد تاييديه اى بدست آورده ام يا نه.
پاسخ دادم كه گذشته از شايعات و گزارش مطبوعات در اين باره چيزى
نشينده ام وى گفت كه او نيز همين وضع مرا دارد و ديگر اينكه اينگونه
موضوعات در شوروى تا زمانيكه تاييديه رسمى بدست نيامده كاملاہ
بطور محرمانه حفظ مى شود.
با اشاره به اجلاس 4 ابرقدرت وى اصل و
ايجاد شوراى وزراى امور خارجه در 1945 از خاطر نشان ساخته گفت كه
در آن زمان تنها
شوروى به حضور نماينده چيانك كاى چك در جلسه تصميم گيرى شورا
در لندن اعتراض كرده بود يروفيف با لبخندى ادامه داد اكنون مائوتسه
تونگ هم براى ما هم مشكلات چپانك كاى چك را ايجاد كرده است
بعداہ به بحث درباره سفر وى به نقاط مختلف ايران پرداختيم متذكر شدم كه در
ماه ژوئن من در آذربايجان شرقى و غربى سفرهاى زيادى انجام دادم و او
نيز حتماہ به اين منطقه آشناست. وى گفت كه فقط دو روز در تبريز اقامت
كرده بود و به نقاط ديگر آذربايجان سفر نكرده بود چون بقول خودش
مردم آن منطقه از ايران مارا زياد دوست ندارند " كه اشاره اى به تلاش
شوروى در روى كار آوردن و ايجاد يك جمهورى سوسياليستى دست
نشانده آذربايجان در سال 1946 بوده است " .
يروفيف گفت كه در اواسط
اكتبر به ايران باز خواهد گشت تا در جشن افتتاحيه آغاز كار لوله هاى گاز
ايران به شوروى شركت نمايد. وى گفت با وجود اينكه گاز در اصل در ماه
سپتامبر بسوى شوروى سرازير خواهد شد، دكتر اقبال " رياست شركت
ملى نفت ايران " به وى قول داده است كه جشن افتتاحيه در اكتبر برگزار
گردد. پس از آن مدتى نيز به گفتگو درباره مشكلات در زمينه اتصال
خطوط لوله و مشكلات در زمينه جور در آوردن تجهيزاتى كه شوروى تا
مرز خود كشيده است با تجهيزاتى كه غريبها در اختيار ايران قرار داده اند
پرداخت.
يروفيف به مشكلاتى چون انقلاب جوانان والكليسم كه
جهانگير هستند نيز پرداخت. وى فكر مى كند كه مشكل جوانان اينست
كه آن محدوديت و نظم و انضباط پيشينيان خود را نداشته اند و بنابراين
دست به اعتراض و ايجاد مشكلات مى زنند. وى متذكر گرديد كه گرچه
مسئله مواد مخدر در غرب مشكل اصلى است ولى در شوروى
