مفهوم زيارت - ره ‌ت‍وش‍ه‌ زائ‍ر وی‍ژه‌ ح‍ج‍اج‌ ب‍ی‍ت‌ ال‍ل‍ه‌ ال‍ح‍رام‌ نسخه متنی

مفهوم زيارت

ترك خانه و كاشانه به عشق ديدن خانه و صاحبخانه، ديدن قبر محبوب و شناختن قدر او، ديدن مكان و مكانت باهم، حرم و حريم را مشاهده كردن، زندگى نامه آنان را دانستن و زندگى خود را با آن سنجيدن، برگزيدگان خدا را شناختن و هم رديف ايشان گشتن، سلام كردن و جواب شنيدن، محبت خود را ديدن و لطف آنان را نظاره نمودن، شكايت خود را مطرح كردن و شكوه هاى آنان را شنيدن، عصمت ايشان را مشاهده كردن و در صدد ترك گناه برآمدن، موضع گيرى آنها را ديدن و هم موضع شان شدن، صورت و سيرت آنان را باهم ديدن، شناخت كامل به جهت شباهت كامل، همگى مفهوم زيارت است و چنين زيارتى مقبول درگاه حق است.

آمادگى براى تشرّف به حرم نبوى(صلى الله عليه وآله)
1 ـ غسل كردن.

2 ـ پوشيدن بهترين لباس.

3 ـ خوشبو نمودن و مسواك كردن.

4 ـ آمادگى روحى براى حضور در محضر.

ضمناً درهاى مسجدالنبى(صلى الله عليه وآله) بعد از نماز عشا تا نيمه شب و هنگام نماز شب بسته مى باشد. زمان زيارت بانوان صبح ها بعد از ساعت 8 و عصرها بعد از نماز ظهر به مدت دو ساعت مى باشد.

در مسير زيارت

1 ـ گام ها را آهسته برداشتن.

2 ـ توجه كامل به رسول خدا(صلى الله عليه وآله) و ائمه(عليهم السلام) و احساس شرمندگى در محضر آنان و لطف و بزرگوارى آنان را مدّ نظر داشتن.


3 ـ ذكر خدا را بر زبان داشتن.

ورود به حرم

«اذن دخول» يا اجازه ورود خواستن از خدا، ملائكه و پيامبر(صلى الله عليه وآله) از آداب حرم است.

اذن خداوند لازم است; زيرا او خالق و آفريدگار و صاحب اختيار ما است.

اذن فرشتگان لازم است; زيرا زائر در صف فرشتگان قرار گرفته و از مقابل فرشتگانى عبور مى كند كه برگرداگرد حرم مطهر در طواف نيايش اند و از آن حرم پاسدارى مى كنند.

از پيامبر نيز اجازه گرفتن ضرورت دارد; زيرا او بنده و فرستاده خدا و صاحب خُلق عظيم الهى است و ورود به حريم آن بزرگوار بدون اجازه او نوعى بى ادبى محسوب مى شود. اميد كه با دريافت پاسخ مثبت از آن بزرگوار شايستگى حضور در محضر شريف آن حضرت نصيبمان شود. در قرآن آمده است: پيامبر(صلى الله عليه وآله) به امر الهى به زائران حرمش سلام و درود مى فرستد.. «هر گاه ايمان آورندگان به آيات ما نزدت آمدند، پس بگو: سلام بر شما.»

در محضر پيامبر(صلى الله عليه وآله)

از آنجا كه ما معتقديم پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) و اهل بيت معصوم آن بزرگوار ما را مى بينند و سخن ما را مى شنوند و پاسخ مى دهند، لذا بايد ادب حضور را مراعات كنيم. آنان وسيله تقرّب به خدايند {وابتَغُوا إليهِ الوَسِيلَةِ} و ما آنان را وسيله تقرب و نزديكى به خدا قرار مى دهيم.

 قرآن كريم پيامبر خدا را فرستاده و آن حضرت را به عنوان آورنده خبر، گواه، چراغ نورانى، مژده دهنده، بيم دهنده، يادآور، دعوت كننده به حق و... توصيف كرده است. چنانكه در ادعيه و زيارات ائمه معصوم(عليهم السلام) نيز به عنوان سيماى خدا، راه، ستاره هاى درخشان، خورشيد تابنده، ماه درخشنده، پرچم هاى هدايت و... معرفى شده اند و همين تعابير براى اثبات «وسيله تقرّب به حق» بودن آنان كافى است.

از آنجا كه زيارت نامه ها ضمن معرفى زيارت شوندگان و بيان عملكرد و اهداف و موضع گيرى آنان، شيوه گفتگو، كيفيت درخواست و نوع خواست ها را به زائران آموزش مى دهند، بهتر است با دقت و تأمل خوانده شوند. اگر قبل از تشرف مرورى بر زيارت نامه ها بشود، توجه بيشترى هنگام قرائت زيارتنامه حاصل خواهد شد.

چگونه دعا كنيم؟ در حق چه كسانى دعا كنيم؟
در احاديث و روايات، شناخت خدا، انجام دقيق دستورات او، قلب پاك و دل شكسته، چشم گريان، راستگويى، كسب حلال، شكم خالى از حرام و غذاى شبهه ناك و... از شرايط استجابت دعا به شمار آمده است. همچنين گفتن بسم الله در اول هر دعا و صلوات بر پيامبر و آل او و حمد و ستايش خدا، اعتراف به گناه، واسطه قرار دادن معصومين(عليهم السلام)حالت انقطاع از غير حق، خواندن دو ركعت نماز، مقدم داشتن ديگران، دعا به صورت جمعى، انتخاب وقت مناسب و... زمينه بر آورده شدن حاجت را فراهم مى آورد و گناه مانع پذيرش دعا خواهد شد.

در روايات آمده كه «خويشتن را بين خود وديگران محور قرار ده و آنچه را براى خود خوشمى دارى يا ناخوش، براى ديگران نيز خوش يا ناخوش بدار».

از اين رو شايسته است در حق همه اقشار بالاخص فقرا، مستضعفان، آوارگان، بيماران، قرض داران، شهدا، صلحا، انبيا، امام راحل و حق داران، و ملتمسين دعاو... دعا كرده و با دعا براى تعجيل فرج و ظهور امامزمان(عليه السلام)زمينه را براى رفع همه نابسامانى ها فراهم سازيم.

با توجه به حضور مسلمانان از اقصى نقاط جهان و پيروان مكاتب مختلف و كنترل شديد زائران در اماكن عمومى و لزوم حفظ وحدت و ايجاد محبّت و جاذبه براى تشيّع، توجه و رعايت نكاتى چند ضرورت دارد:

1 ـ شركت در نماز جماعت اهل سنت و خواندن نمازهاى مستحبى.

2 ـ تلاوت قرآن و تدبر در آيات آن.

3 ـ پرهيز از گذاشتن مهر يا دستمال كاغذى و هر آنچه كه سبب انگشت نما شدن و وهن شيعه مى شود.

4 ـ خوددارى از صحبت كردن به هنگام اذان و ايراد خطبه هاى نماز جمعه.

5 ـ خوددارى از عبور كردن از مقابل نمازگزاران.

6 ـ پرهيز از خواندن نماز بعد از نماز جماعت صبح و عصر مسجدالنبى.

7 ـ پرهيز از بردن كفش ها به داخل روضه و گذاشتن آنها روى فرش.

8 ـ ترك نكردن مسجد هنگام برپايى نماز جماعت.

9 ـ پرهيز از گرفتن قرآن به دست چپ و روى زمين گذاشتن آن و بيرون بردن آن از مسجد.

10 ـ عبور نكردن از روى قرآن و قفسه هاى قرآنى و خوددارى از گرفتن قرآن با كفش در يك دست يا تلاوت آن به هنگام خطبه هاى نماز جمعه.

11 ـ خوددارى از خواندن نماز به هنگام خطبه هاى نماز و خواندن نماز فرادى به هنگام جماعت.

12 ـ خوددارى از فرستادن صلوات يا خواندن زيارت با صداى بلند يا يكديگر را به صداى بلند صدا كردن.

13 ـ پرهيز از پشت كردن به ضريح مقدس.

14 ـ خوددارى از ركوع و سجده رفتن قبل از امام جماعت و گفتن ذكر آنها با صداى بلند.

15 ـ ترك نكردن مسجد به هنگام اقامه نماز ميت كه بعد از نماز واجب حرمين و با چهار تكبير «الله اكبر» اقامه مى شود.

اذان دوم يا اقامه

در عربستان اذان و اقامه با فاصله و در دو نوبت از بلندگوها پخش مى گردد، از همين رو عده اى به غلط اقامه نماز را اذان دوم مى نامند. البته قبل از نماز صبح غير از اقامه، دو مرتبه اذان شنيده مى شود كه اذان اول براى انجام نماز شب است.

زيارت ائمه بقيع(عليهم السلام)

زيارت بقيع در تمامى شبانه روز امكان پذير است ليكن معمولا بعد از نماز صبح و بعد از نماز عصر حدود دو ساعت درِ بقيع گشوده مى شود. البته ورود بانوان به بقيع و توقف در مقابل در هنگام باز بودن براى مردان، ممنوع است.

توصيه هايى درباره بقيع

با توجه به مقررات دولت عربستان و اعتقاداتى كه وهابيان از آن تبليغ كرده و انجام اعمالى كه در منظر ديگران موجب وهن شيعيان است، پرهيز از انجام كارهاى زير لازم و ضرورى است:

الف ـ انداختن پول يا عريضه بر روى قبور.

ب ـ برداشتن خاك، سنگ يا گندم از بقيع.

ج ـ بستن دخيل به نرده هاى اطراف بقيع و بوسيدن در و ديوار.

د ـ نماز خواندن در كنار بقيع.

هـ ـ تجمع در برابر بقيع به هنگام اقامه نماز جماعت مسجدالنبى(صلى الله عليه وآله).

و ـ عكس گرفتن يا فيلم بردارى.

ز ـ خواندن روضه هاى تحريك كننده و انجام حركات نامناسب با توجه به نصب دوربين هاى فيلم بردارى.

ح ـ خواندن دعاى توسل و زيارت عاشورا با صداى بلند.

ط ـ سد معبر كردن و خوابيدن يا دراز كشيدن مقابل در بقيع.

ى ـ ماليدن پارچه هاى كفنى به نرده هاى اطراف بقيع براى تبرّك.

ك ـ روشن كردن شمع و خداى ناكرده دشنام به ديگران به خاطر اعتقادات خاص.

ل ـ انداختن سفره، پخش كردن و خوردن تنقلات و آجيل در مقابل بقيع.

م ـ ريختن آشغال مقابل در بقيع.

اُحُد يا صحنه امتحان

حضور در صحنه نبرد احد و گرفتن پند و عبرت، از اهداف زيارت شهداى اُحد است. زائر با ورود به ميدان نبرد احد و مطالعه دقيق دومين جنگ مهم اسلام، به تحليل علل وقايع آن مى پردازد و ضمن تجليل و قدردانى از شهيدانى چون حمزه سيدالشهدا و حنظله غسيل الملائكه، چهره دروغين دينداران ظاهرى و فراريان از صحنه نبرد را در طول تاريخ خواهد شناخت و نتيجه زير پا نهادن فرمان رهبرى ـ پيامبر(صلى الله عليه وآله) ـ و در عين حال نصرت حق را نظاره خواهد كرد.

مساجد سبعه (صحنه جنگ احزاب)
زائر با حضور در صحنه نبرد احزاب با اوج كينه دشمنان اسلام در طول تاريخ آشنا مى شود. از حفر خندق در ماه مبارك رمضان توسط مسلمانان با شكم گرسنه، درس مقاومت مى آموزد و از شكست قهرمان نامى كفر ـ عمرو بن عبدوَدّ ـ به دست تواناى امام على(عليه السلام)درس جوانمردى، شجاعت و اخلاص مى گيرد. «ضَرْبَةُ عَلِيّ يَوْمَ الخَنْدَقِ أفْضَل مِنْ عِبادَةِ الثّقَلَيْنِ» با عوامل پيروزى مسلمانان در اين جنگ; يعنى پيشنهاد و طرح كندن خندق توسط سلمان فارسى، تدبير و فرماندهى پيامبر(صلى الله عليه وآله)، فداكارى بى شائبه على(عليه السلام) و امدادهاى غيبى حق در پرتو دعا و مناجات به ويژه دعاهاى فاطمه زهرا(عليها السلام) آشنا مى شود. از صحنه نبرد خندق و پيروزى مسلمانان در مصاف با همه كفر مى آموزد كه تا زمانى كه پاسداران دين و ارزش هاى دين در صحنه حاضر باشند و از بذل جان و مال در راه خدا دريغ نورزند، نصرت الهى پشتيبان آنان بوده و بدون شك پيروز خواهند شد.

سوغات مدينه

بهترين سوغات مدينه پاك شدن از گناه، جواب سلام از سوى پيامبر(صلى الله عليه وآله) و ائمه بقيع(عليهم السلام) شنيدن و مورد توجه آنان قرار گرفتن است. به نيابت از دوستان، آشنايان و بستگان زيارت كردن و آنان را به ياد داشتن و براى برآورده شدن حاجات شان دعا كردن است.

1 ـ دقت در انتخاب كالاى مورد نظر، قيمت و بدون عيب بودن آن.

2 ـ خوددارى از چانه زدن هاى حقارت آميز.

3 ـ خوددارى از توقف در مقابل مغازه ها يا در مسير نمازگزاران مسجدالنبى يا مراجعت به محل سكونت به همراه كالاى خريدارى شده به هنگام اوقات نماز، كه موجب وهن شيعيان و انگشت نما شدن مى شود.

4 ـ خوددارى از حمل كالاهاى حجيم با دست يا گذاشتن بر دوش.

5 ـ خوددارى از همراه داشتن ارز بيش از حد نياز جهت پيشگيرى از سرقت هاى احتمالى.

6 ـ حفظ شخصيت و رعايت شؤون و اخلاق اسلامى و غفلت نكردن از پرداخت بهاى كالا.

7 ـ پرهيز از سپرى كردن وقت زياد در بازار و براى خريد.

8 ـ رعايت حجاب از سوى بانوان براى مصون ماندن از وساوس شيطانى افراد بيمار دل.

موارد فرهنگى ـ اجتماعى

علاوه بر نكاتى كه در مباحث قبلى مورد اشاره قرار گرفت، توجه به نكات زير شما زائر محترم را از بروز مشكلات احتمالى مصون مى دارد:

1 ـ خوددارى از دعوت زائران غيرايرانى به محل اسكان.

2 ـ خوددارى از اهداى مواد نامرغوب در پايان سفر به فقراى مدينه.

3 ـ پرهيز از بحث كردن با زائران غير ايرانى در صورت عدم آشنايى به زبان آنها.

4 ـ تعيين كرايه به هنگام سوارشدن وپرداخت كامل آن.

5 ـ دقت كامل هنگام عبور از وسط خيابان و يا چهارراه.

6 ـ توجه به گفته هاى مأموران سعودى و مشاجره نكردن با آنان.

ميقات و ورود به محضر حق ـ آغاز عمره تمتع ـ
ميقات باب ورود به محضر حق تعالى است. محل فراموش كردن همه چيز و تنها به ياد خدا بودن است، آنسان كه حضرت موسى در وادى طور از همه تعلّقات رها شد. با كندن لباس هاى خود كه در دنيا پوشيده ايم و احياناً با آنها مرتكب گناه شده ايم، و انجام غسل تطهير خود از گناه، لباس احرام ـ كه شبيه كفن و لباسِ وداع دنياست ـ به تن كرده و پس از خواندن نماز، نيت احرام كرده و با گفتن «تلبيه» مُحْرِم مى شويم.

محرم، خود و ديگران را فراموش مى كند، هر چيزى كه او را متوجه خود و دنياى اطرافش كند، ترك مى گويد. نگاه كردن به آيينه، استفاده از عطر و بوى خوش، زينت كردن خود و... بر او حرام مى شود و تا رسيدن به مقصود ـ مكه مكرمه ـ عاشقانه لبيك مى گويد تا شايد خداوند به او پاسخ مثبت دهد و او را در خانه امن خويش بپذيرد.

محرم ساعاتى را كه در حال اِحرام بسر مى برد، از گفتگوهاى دنيايى خوددارى كرده و به ذكر مناجات مى پردازد، با خود و خدايش نجوا مى كند و با او راز ونياز نموده و گويى جز او را نمى بيند. امامان معصوم(عليهم السلام)ما، گاه از خوف اينكه از جانب خدا ندا رسد «لالبيك» و پاسخ منفى بشنوند، به شدت نگران بوده و از گفتن «لبيك» بر خود مى لرزيدند; چرا كه خود را در محضر با عظمت پروردگار مشاهده كرده و قصد ورود به حريم او را داشتند.

1 ـ قرار دادن لباس احرام در كيف دستى همراه.

2 ـ جدا نشدن از كاروان به خاطر شلوغى و يك رنگى لباس ها.

3 ـ مراجعه به روحانى جهت اطمينان از صحت احرام.

4 ـ دقت در جانماندن اثاث همراه، به ويژه هنگام غسل.

5 ـ به خاطر سپردن شماره و محل توقف اتوبوس.