لطفا منتظر باشید ...
حضرت
حمزه از ديدگاه قرآن:در قرآن مجيد چون به آياتي مانند آيهشريفه { وَالَّذِينَ آمَنُوا وَهَاجَرُوا
وَجَاهَدُوا فِي سَبِيلِ اللهِ وَالَّذِينَ آوَوا وَنَصَرُوا أُوْلَئِكَ هُمْ
الْمُؤْمِنُونَ حَقّاً لَهُمْ مَغْفِرَةٌ وَرِزْقٌ كَرِيمٌ}5 ميرسيم، حمزة بن عبدالمطلب را در رأس اين مؤمنان حقيقي مشاهده
ميكنيم:ايمان آوردن در وضعيت سخت، ياري كردن و پناه
دادن به رسول خدا در مقابل دشمنان، آنگاه كه همه مشركان و دشمنان بر عليه او بسيج
شده بودند.و باز چون به آيه شريفه { لاَ يَسْتَوِي مِنْكُمْ مَنْ أَنْفَقَ مِنْ قَبْلِ
الْفَتْحِ وَقَاتَلَ أُوْلَئِكَ أَعْظَمُ دَرَجَةً مِنْ الَّذِينَ أَنْفَقُوا مِنْ
بَعْدُ وَقَاتَلُوا... } 6
ميرسيم حضرت حمزه را در اوّل اين صف از
مؤمنان ميبينيم كه قبل از فتح، جان خويش را در طبق اخلاص گذاشت و با دشمنان
به قتال و جهاد پرداخت و به خيل اوّلين شهداي اسلام پيوست; قتال و شهادتي كه با
مثله و قطعه قطعه شدن اعضاي بدنش توأم گشت و علف هاي بيابان بر پيكر خونينش كفن
گرديد.و آيات متعدد ديگري كه سيدالشهدا،
حمزه(عليه السلام) مصداق روشن و نمودار بارزي از اين آيات است.ولي در قرآن مجيد آيات متعدد ديگري وجود
دارد كه طبق نظر مفسران و محدثان و بر اساس مضمون روايات از ائمههدي(عليهم
السلام) بخصوص درباره حضرت حمزه سيدالشهدا نازل شده و خداوند سبحان در اين سند
آسماني و از طريق وحي بر ايمان و پايداري او در دفاع از اسلام مهر تأييد زده و
استقبال او از شهادت در راه خدا را ستوده است كه در اين زمينه به نقل شش آيه بسنده
ميكنيم:1 ـ
{هَذَانِ خَصْمَانِ اخْتَصَمُوا فِي رَبِّهِمْ فَالَّذِينَ
كَفَرُوا قُطِّعَتْ لَهُمْ ثِيَابٌ مِنْ نَار يُصَبُّ مِنْ فَوْقِ رُءُوسِهِمْ
الْحَمِيمُ } 7
«اينان دو گروهند كه در باره پروردگارشان به
مخاصمه و جدال پرداختند، كساني كه كافر شدند، لباس هايي از آتش براي آنها بريده شده
و مايع سوزان و جوشان بر سرشان ريخته ميشود.»
در صحيح بخاري 8 و صحيح مسلم9 و سنن ترمذي 10 و ابن ماجه 11 و منابع
ديگراز اهل سنت و شيعه 12آمده كه حضرت ابوذر(رحمه الله)
فرموده است: اين آيه در باره دو گروه; گروهي حامي و مدافع سرسخت اسلام و گروه ديگر
دشمن كينهتوز و سرسخت اسلام نازل گرديده است. گروه اوّل اميرمؤمنان و حمزه و
عبيده 13 و
گروه دوم وليد، عتبه و شيبه از سران قريش ميباشند كه در
جنگ بدر مقابل هم قرار گرفتند.در تفسير فرات كوفي نزول آيه شريفه را از
طريق سُديّ از رسول خدا(صلي الله عليه وآله) نقل و اضافه ميكند كه رسول خدا
پس از نزول اين آيه فرموده است:«هؤلاءِ الثلاثة يَوم
القيامة كواسطة القلادة فِي الْمُؤمنين و هؤلاءِ الثلاثة كَواسطة القلادة في
الكفّار.» 14
«در روز قيامت اين سه تن در ميان مؤمنان
همانند مهره درشت گردنبند خواهند درخشيد، همانگونه كه اين سه تن ديگر در ميان
كفّار و مشركين مانند مهره درشت گردنبند خواهند بود.»
2ـ
{مِنْ الْمُؤْمِنِينَ رِجَالٌ صَدَقُوا مَا عَاهَدُوا اللهَ عَلَيْهِ
فَمِنْهُمْ مَنْ قَضَي نَحْبَهُ وَمِنْهُمْ مَنْ يَنْتَظِرُ وَمَا بَدَّلُوا
تَبْدِيلا }. 15
«در ميان مؤمنان مرداني هستندكه بر
عهديكه با خدا بستهاند، صادقانه ايستادهاند; بعضي پيمان خود را
به آخر بردند (و در راه او شربت شهادت نوشيدند) و گروهي ديگر در انتظارند و هرگز
تغيير و تبديلي در عهد و پيمان خود ندادند.»
در تفسير قمي ابن ابيالجارود از امام
باقر(عليه السلام) نقل ميكند كه اين آيه در باره حمزه و جعفر و علي(عليهم
السلام) نازل گرديده است. منظور از«مَنْ قَضَي
نَحْبَهُ» حمزه و جعفر و منظور از «مَنْ يَنْتَظِر»عليبن ابيطالب
است. 16
ابن حجر مكي نقل ميكند
اميرمؤمنان(عليه السلام) در كوفه بر فراز منبر بود كه از ايشان درباره اين آيه
پرسيدند. حضرت فرمود:«أللّهمَّ غُفْراً»
اين آيه در باره من و عمويم حمزه و پسر عمويم عُبيده نازل شده است كه
عبيده در بدر و حمزه در اُحد به شهادت رسيدند و اما من منتظر شقيترين اين
امّتم تا محاسنم را از خون سرم خضاب كند. اين پيماني است كه حبيبم ابوالقاسم(صلي
الله عليه وآله) از آن خبر داده است. 17
3
ـ{ أَمْ نَجْعَلُ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا
الصَّالِحَاتِ كَالْمُفْسِدِينَ فِي الاَْرْضِ أَمْ نَجْعَلُ الْمُتَّقِينَ
كَالْفُجَّارِ }. 18
«آيا كساني را كه ايمان آورده و كارهاي
شايسته انجام دادهاند، همچون مفسدان در زمين قرار دهيم يا پرهيزكاران را
همچون كافران؟!»
در تفسير فرات كوفي از ابن عباس نقل
ميكند كه اين آيه در باره سه تن از مؤمنان متقي كه عمل صالح انجام داده
بودند; عليبن ابيطالب و حمزه و عبيده و سه نفر مشرك مفسد; عتبه و شيبه
و وليدبن عتبه نازل گرديده است. ابن عباس اضافه ميكند اين دو گروه بودند كه
در جنگ بدر با هم به مبارزه برخاستند; علي(عليه السلام) وليد را كشت، حمزه عتبه را
و عبيده شيبه را. 19
4 ـ
{يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللهَ وَكُونُوا
مَعَ الصَّادِقِينَ } 20
«اي كساني كه ايمان آوردهايد، از
(مخالفت فرمان) خدا بپرهيزيد و با صادقان باشيد.»
مرحوم طبرسي در باره مصداق «صادقين» كه در
پايان آيه شريفه آمده است، چند احتمال ذكر نموده و ميگويد: و گفته شده است كه
منظور از صادقين در اين آيه همان افرادي است كه خداوند در آيه ديگر از آنها ياد
كرده و فرموده است: { رِجَالٌ صَدَقُوا مَا
عَاهَدُوا اللهَ عَلَيْهِ فَمِنْهُمْ مَنْ قَضَي نَحْبَهُ...} يعني
حمزةبن عبدالمطلب و جعفربن ابيطالب و «وَ مِنْهُم مَنْ يَنْتَظِرُ» يعني
عليبن ابيطالب(عليه السلام). 21
5 ـ{
وَمَنْ يُطِعْ اللهَ وَالرَّسُولَ فَأُوْلَئِكَ مَعَ الَّذِينَ
أَنْعَمَ اللهُ عَلَيْهِمْ مِنْ النَّبِيِّينَ وَالصِّدِّيقِينَ وَالشُّهَدَاءِ
وَالصَّالِحِينَ وَحَسُنَ أُوْلَئِكَ رَفِيقاً }.
22
«و كسي كه خدا و پيامبر را اطاعت كند (در
روز رستاخيز) همنشين كساني خواهد بود كه خدا نعمت خود را بر آنان تمام كرده; از
پيامبران و صدّيقان و شهدا و صالحان، و آنها رفيقهايي خوبي هستند.»
شيخ طوسي از انسبن مالك نقل
ميكند كه روزي با رسول خدا(صلي الله عليه وآله) نماز صبح را بجاي آورديم، آن
حضرت پس از نماز رو به ما نشست، من عرض كردم: اي فرستاده خدا، اگر صلاح بدانيد
تفسير اين آيه { وَمَنْ يُطِعْ اللهَ...
} را بيان كنيد. پيامبر فرمود: مصداق
«نبِيِّينَ» من هستم و مصداق «صِدِّيقِينَ» برادرم علي است و مصداق
«شهداء» عمويم حمزه و اما
مصداق «صالحان» دخترم فاطمه و دو
فرزندش حسن و حسين ميباشند. 23
6 ـ {
مَنْ كَانَ يَرْجُو لِقَاءَ اللهِ فَإِنَّ أَجَلَ اللهِ لاَت
وَهُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ - وَمَنْ جَاهَدَ فَإِنَّمَا
يُجَاهِدُ لِنَفْسِهِ... }. 24
«كساني كه اميد به ديدار و لقاي پروردگار و
رستاخيز دارند، (در اطاعت او ميكوشند) زيرا سر آمديكه خدا تعيين كرده،
فرا ميرسد. و كسي كه (در راه خدا) جهاد و تلاش ميكند براي خود جهاد
ميكند.»
حسينبن سعيد از ابن عباس نقل
ميكند كه اين آيه در باره بنيهاشم نازل گرديده كه از آنها است
حمزةبن عبدالمطلب و عبيدة بن حارث. ابن عباس ميافزايد: درباره آنها اين
آيه نيز نازل گرديده است; { وَمَنْ جَاهَدَ
فَإِنَّمَا يُجَاهِدُ لِنَفْسِهِ...}25
