شست و شوي درون كعبة مشرفه از ديرباز به صورت سنتي معمول در آمده است. نخستين بار درون كعبه از سوي پيامبر گرامي ــ صلي الله عليه و آله ــ شست و شو داده شد و اين كار در روز فتح مكه، پس از شكستن بتها و از ميان بردن آثار شرك و بت‌پرستي به انجام رسيد. فاسي مي‌نويسد: «هنگامي كه رسول خدا ــ صلي الله عليه و آله ــ طواف خويش را به پايان رسانيد. عثمان بن طلحه را احضار نمود و كليد كعبه را از وي گرفت و درِ كعبه را براي ايشان باز كردند. پس حضرت به درون كعبه وارد شدند، در آن كبوتري ازچوب ديد كه با دست خود آن را شكسته و بر زمين افكند.» نامبرده در جاي ديگر از اسامة بن زيد روايت مي‌كند كه گفت: «به همراه رسول خدا ــ صلي الله عليه و آله ــ به درون كعبه وارد شدم، حضرت تصويري را درآنجا ديدند، پس ظرف آبي را طلب كردند. آن را براي ايشان حاضر نمودم. حضرت با آب شروع به محو كردن تصوير نمود و فرمود: «خداوند بكشد قومي را كه چيز خلق نشده‌اي را به تصوير مي‌كشند».7 از آن پس شست و شوي كعبه معظمه به صورت سنتي باقي مانده از دوران رسول خدا ــ صلي الله عليه و آله ــ تا كنون در آمده و اين سنت در طول ساليان دراز گذشته، معمول بوده و هست. در دوران‌هاي پيش از اين، شست و شوي كعبه از درون، بيش از يكبار در سال معمول بود. كه اين كار در روز پس از بيست و نهم رجب، و در روز بيست و هفتم ذي‌القعده جهت آمادگي براي حج و نيز در هفتة اول از ماه محرم8 صورت مي‌گرفته است. اما در نيمة اول از قرن چهاردهم هجري، شست و شوي درون كعبه دو بار در سال تعيين گرديد كه نخستين بار آن در اواخر ماه ذي‌القعده و ديگري غالباً در روز دوازدهم از ماه ربيع‌الاول شست و شو داده مي‌شد. در دوران ما، شست و شوي كعبه مشرفه دو بار در سال، نخست در مراسم حج و ديگر در ماه شعبان انجام مي‌شود. به نظر مي‌رسد كه علت شست و شوي متعدد درون كعبه در سال، در دوران‌هاي گذشته، اين بوده كه در آن هنگام پرده‌داران كعبه در برابر پاداش و هديه‌هايي، به حاجيان اجازة ورود به درون كعبه در موسم حج و نيز موسم عمرة رجبيه و نيز گاه در بعضي مناسبات مذهبي مي‌دادند. بنابراين، شست و شوي درون كعبه پس از پايان آن زمان‌ها ضروري به نظر مي‌رسيده است. اما اكنون، به هيچ يك از حاجيان و نيز عمره‌گزاران، در زمان‌هاي عمره، اجازة ورود به درون كعبه داده نمي‌شود، كه در اين ميان برخي بزرگان از شخصيت هاي دولت هاي اسلامي، مانند رؤساي جمهور كشورهاي اسلامي از اين قاعده مستثني هستند. بنابراين، شست و شوي درون كعبه بيش از يك يا دو بار در سال ضرورتي نداشته كه هم اكنون در موسم حج، هنگام تغيير جامة كعبه و برداشته شدن جامة پيشين از روي آن، كعبه را از درون شست و شو داده و ديوارهاي دروني و بيروني آن را خوشبو مي‌سازند. اما چگونگي شست و شوي كعبه اينگونه است: در پگاه روز تعيين شده براي شست و شوي كعبه، رييس پرده‌داران لحظاتي پس از طلوع آفتاب به همراه ديگر پرده‌داران از خاندان شيبي در حطيم حضور مي‌يابند و در اين هنگام در كعبه گشوده مي‌شود. خدمتكاران، پرده‌داران، ظرف‌هاي مملو از گلاب و نيز شيشه‌هاي عطر گل و عود سوزها را به همراه عنبر و عود و ندّ و نيز لباس‌هايي كه غالباً از نوع «شال كشميري» بوده، براي پوشيدن آن به هنگام شست و شوي كعبه به همراه مي‌آوردند. عادت بر اين بوده كه همواره رييس پرده‌داران، پادشاهان يا امرا و فرماندهان و نيز وزراي كابينه، قاضي و رؤساي ادارات گوناگون را در اين مراسم دعوت مي‌نمود، كه پيش از حضور آنان به لحظه‌اي تمامي مواد و وسايل لازم براي شست و شو آماده مي‌گرديد. سازمان اوقاف نيز معمولاً جاروهاي مورد لزوم در اين مراسم را مهيّا مي‌نمود. دراين هنگام، بزرگِ زمزمي‌ها به همراه سقّاهاي آب زمزم حاضر شده و سطل‌هاي پر شده از آب زمزم را دست به دست به سوي كعبه هدايت مي‌كردند. پرده‌داران و دستياران آنها، سطل را گرفته و به درون كعبة معظمه مي‌بردند. پس از آماده شدن كليّة لوازم ياد شده در درون كعبة مشرفه، ميهمانان دعوت شده براي شست و شو به درون كعبه وارد شده و آنگاه هر يك از آنان لباس‌هاي ويژه را در اختيار گرفته و به تن مي‌كنند، سپس همگي در حالي كه هر يك جارويي به دست مي‌گيرند، عمليات شست و شوي كعبة معظمه با آب زمزم را،كه در آن گلاب مخلوط كرده‌اند، آغاز مي‌كنند. پس از پايان شست و شوي زمينِ كعبه و برخي از قسمت‌هاي ديوارهاي پيرامون آن، شروع به پاك كردن ديوارها تا ارتفاع يك قامت از انسان با گلاب كرده، سپس به وسيلة عطر گل قسمت هاي ياد شده را خوشبو مي‌سازند. عطر گل را غالباً در ظرف‌هاي شيشه‌اي سفيد يا بلور قرار مي‌دادند. پس از پايان كار خوشبو كردن، عنبر و عود و ندّ را در بخوردان‌هاي بسيار زيبا و مجللّي قرار داده و تمامي درون كعبه و پيرامون آن را پس از خشك كردن زمين آن، با اسفنج بخور مي‌دهند. در پايان مراسم شست و شوي كعبة معظمه و خوشبو كردن آن، پرده‌داران جاروهاي ياد شده را در ميان مردم گردآمده بر در كعبه، تقسيم و توزيع مي‌كنند.9 پس ازپايان شست و شوي كعبة معظمه و خوشبو كردن آن، طبق معمول در لحظه‌اي كه جامة قديمي و پيشين آن از روي آن برداشته مي‌شود، هم زمان در همان لحظه جامة نوين كعبه معظمه بر آن قرار داده مي‌شود.
لطفا منتظر باشید ...
