در سال 1380هـ . ش. در موسم حج، كنگره اى بين المللى با نام «ادب الحج» از سوى وزارت حج عربستان در تاريخ 4 تا 6 ذى حجّه سال 1422هـ . ق. در مكّه مكرّمه برگزار گرديد، نوشتارى را كه پيش رو داريد، برگردان يكى از مقالات برگزيده آن كنگره، با نام «شرايط سفر دريايى و قرنطينه در فرهنگ حجّ مغرب، سده نوزده» است كه توجّه خوانندگان گرامى رابه آن جلب مى كنيم: موضوعى كه براى بحث در اين انجمن خجسته برگزيده ام بررسى بخشى از دشوارى هايى است كه حاجيان مغرب در سده نوزدهم با آن روبرو بوده اند. اين همان دورانى است كه مردم مغرب براى اداى اين فريضه از راه دريا رفت و آمد مى كردند. من در گزاردن اين بحث به دو گونه مأخذ تكيه داشته ام: اوّل: سفرنامه هاى حجاز به ويژه : سفرنامه ابن طوير الجنّه كه در سال 1245 هـ ./ 1829 م به حج رفته است. سفرنامه عربى شرفى كه در سال 1265 هـ ./ 1849 م به حج رفته است. سفرنامه محمّدبن عبدالله بن مبارك فيفائى كه در سال 1274 هـ ./ 1858 م به حج رفته است. سفرنامه احمدبن محمّد سبعى كه در سال 1310 هـ ./ 1883 م به حج رفته است. سفرنامه حسن بن محمّد غسال كه در سال 1315 هـ ./ 1888 م به حج رفته است. دوّم: درونمايه اسنادمربوط به حج; اعمّ از نامه هاى دولتى ونگاشته هاى ديپلماتيك، بازرگانى و پزشكى و ديگر اسنادى كه رويدادها را نوبه نو ثبت كرده است. اين اسناد، منبعى غنى از داده ها را تشكيل مى دهد، و مى توان در پرتو آنها در گفته هاى حاجيان در باره سفر خود به شرح و تحليل بيشترى دست يافت. بدين سان اين اسناد منبعى ارزشمند شمرده مى شود كه پژوهشگران فرهنگ حج ناگزير بايد بدان مراجعه كنند. با عنايت به اين درونمايه گوناگون، خواهم كوشيد زوايايى از دشوارى هايى را در پيش روى قرار دهم كه حاجيان مغرب از آن رنج مى برده اند، خواه اين دشوارى ها به سبب نقل و انتقال ناهنجار دريايى باشد يا به سبب شرايط بهداشتىِ مربوط به پديد آمدن اپيدمى و تن دادن حاجيان به قرنطينه.
لطفا منتظر باشید ...
