آیت الله فضل الله و پرسش هایی در باره کتاب تأملات اسلامیة حول المرأة نسخه متنی

مردم نقش زن را تنها خانه داري مي دانند، بي آنكه توجه كنند، در همين خانه، نسل آينده پرورش مي يابد و آينده سازانِ جامعه فردا، تربيت مي شوند.

با توجه به مسايل بالا روشن مي شود كه عملكرد زن هرگز بي پاداش نيست، حتي از جهت مادي. بنابراين صفت زن به عنوان خانه داري، وظيفه اي اجباري نيست، بلكه توأم با اختيار است كه زن خود به سبب احساس مشاركت در زندگي، آن را مي پذيرد. اسلام چنين عملكردي را به عنوان «جهاد» تعبير مي كند. بنابراين اين سخن معصوم(ع) كه مي فرمايد: «جهاد زن شوهرداري خوب او است»(4) به اين معناست كه زن بايد، با حسن تدبير و نگرش باز، با همكاري همسر و فرزندانش خانه را اداره كند.

از سوي ديگر، مردم نسبت به جنبه هاي اخلاقي زن، حساسيت بيمارگونه اي دارند. آنان مي پندارند مدرسه رفتن و يا كار كردن زن در كارخانه و يا هر مركز اجتماعي ديگري، موجب سقوط و انحطاط كامل اخلاقي او مي شود. گويا سلامت اخلاقي زن، تنها در ميان حصارها و ديوارهاي خانه، تضمين مي شود! اما ما به خوبي مي دانيم كه مناعت اخلاقي، ميان زن و مرد، مشترك است، بلكه شايد مناعت اخلاقي زن به سبب ترس از بدنامي در اجتماع، و ايمان محكمتر، بيشتر از مرد باشد.

بنابراين انديشه بازداشتن زن، از دانش اندوزي و فعاليت در اجتماع، به سبب ترس از فساد اخلاقي و همچنين به خاطر نقش زن، در امر خانه داري است. اين پندارها به همراه ساير مسايل موجب شده است كه اين انديشه در اعماق ذهنها، جاي گيرد، تا آنجا كه مسأله دانش اندوزي و فعاليت اجتماعي زن را به انقلابي بسيار بزرگ تشبيه مي كنند؛ در حالي كه اگر به صدر اسلام بنگريم، خواهيم ديد كه فعاليتهاي زنان در مسايل سياسي، امري
طبيعي شمرده مي شده است. حضرت زهرا(س) در ميان مسجد و در برابر انبوه مسلمان خطبه اي بسيار شيوا، ايراد فرمود و از اعتقادات خود كه همانا حقانيّت علي(ع) در امر خلافت بود، پرده برداشت. همچنين حضرت زينب(س) در مجلس ابن زياد و در ميان مردم كوفه، با شجاعت مواضع سياسي خود را بيان نمود. و از آنجا كه چنين عملكردي با جامعه آن روز هيچ گونه تضادي نداشت، هيچ مسلماني به عملكرد اين دو بانوي بزرگ اسلام، خرده نگرفته است. به عبارت ديگر ذهنيت اجتماعي، چنين عملكردي را از زن، مي پذيرفت.

به عقيده من، گرفتار شده است. اما در حقيقت رسالت زن، هيچ تفاوتي با مسؤوليت مرد ندارد. همان گونه كه مرد بايد با حقايق روبه رو شود و با تلاش و پشتكار بر اساس اصول آزادي و عدالت حركت كند؛ زن نيز چنين رسالتي دارد. شايد آيه ذيل نيز در صدد بيان همين اصل باشد:

«وَالمُؤْمِنوُنَ و المُؤمِناتِ بَعْضُهُم أُولِياءُ بَعْضٍ يَأْمُروُن بِالمَعْروُفِ وَ يَنْهَوْنَ عَنِ المُنْكَرِ...»(5)

«مردان و زنان مؤمن، همه يار و دوستدار يكديگرند، مردم را به خوبيها سفارش مي كنند و از بديها باز مي دارند».

از اين آيه شريفه به خوبي استفاده مي شود كه «معروف» هر چيزي است كه به رشد و تعالي انسان كمك كند و «منكر» آن اموري است كه انسان از درجه انسانيت ساقط كند. پس تمامي زنان و مردان مسلمان، بايد براي رشد و تعالي انسانها و حفظ آن از پرتگاههاي انحطاط، يار و ياور هم باشند و با تكيه بر يكديگر، مشكلات را از ميان ببرند.

اسلام، مسؤوليت زن را در جامعه هم تراز با مرد، مي داند و اگر «مادر بودن» اقتضاي طبيعت زن است، «پدر بودن» نيز اقتضاي طبيعت مرد است و اگر وظيفه مادري، بخشي از وقت زن را مي گيرد، به همين ترتيب وظيفه «پدري» نيز قسمتي از وقت مرد را اشغال مي كند. بنابراين هر يك، پس از انجام وظايف ويژه خود، مي توانند با تكيه به ارزشهاي انساني، در جهت ساختن جامعه اي مناسب گام بردارند و زمينه مناسب را براي تعليم و تربيت صحيح فرزندان خود، فراهم سازند.